Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΛΑΪΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΑΓΩΓΙΑΣ

Από τον Δηλιγιάννη στον Αλέξη Τσίπρα

Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ

booksonthesites.blogspot.com

1897: Οι τραγικές συνέπειες του άκρατου λαϊκισμού

Μπορεί τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη να τον έκριναν οι ιστορικοί του 20^ου αιώνα με φιλελεύθερους ή μαρξιστικούς όρους, αλλά στην πραγματικότητα ο επί 5 φορές πρωθυπουργός, από το 1885 έως το 1905, από τα Λαγκάδια της Αρκαδίας αποτέλεσε για την εποχή του τυπικό παράδειγμα λαϊκισμού και δημαγωγίας. Η πεμπτουσία του πολιτικού προγράμματος του Δηλιγιάννη υπήρξε πάντοτε η υιοθέτηση των ακριβώς αντίθετων απόψεων από εκείνες του εκάστοτε πολιτικού του αντιπάλου, που υπήρξε κυρίως ο Χαρίλαος Τρικούπης και τα τελευταία χρόνια ο Γεώργιος Θεοτόκης. Πολιτική πρακτική που αποδόθηκε με καταπληκτικό τρόπο από τον Χάρυ Κλυν με εκείνο το περίφημο «κρασί –τεκίλα» την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ανδρέα Παπανδρέου. Στην αντιπολίτευση ο Δηλιγιάννης ακολουθούσε πάντοτε καταγγελτική τακτική (προσφιλής των δημαγωγών). Οι «σκληροί» επικριτές του αναφέρουν ότι το μόνο που έκανε ως πρωθυπουργός ήταν η κατάργηση των φορολογικών νομοσχεδίων που είχαν ψηφιστεί επί των κυβερνήσεων Τρικούπη.

 Όμως ο Δηλιγιάννης είχε «πατεντάρει» και την κατάργηση των όποιων τυπικών προσόντων στις προσλήψεις των δημοσίων υπαλλήλων. Να μην νομίζουν, λοιπόν, οι σύγχρονοι πολέμιοι της αριστείας ότι επιτελούν «προοδευτικό» έργο. Τα ίδια έκανε και ο Δηλιγιάννης πριν από 125 χρόνια. Εύκολα γίνεται κατανοητό γιατί ο Δηλιγιάννης εκλέχτηκε 5 φορές πρωθυπουργός, έστω και για μικρές χρονικές περιόδους. Καταργούσε τα φορολογικά νομοσχέδια και διόριζε στο δημόσιο τον κάθε πικραμένο Αρκάδα ή γενικότερα Πελοποννήσιο. Ο Χαρίλαος Τρικούπης φρόντιζε για την εξάρτηση της χώρας από τους δανειστές με την εγκατάλειψη του δόγματος του υποχρεωτικά ισοσκελισμένου προϋπολογισμού και με τη συνεχή αύξηση των κρατικών δαπανών, κυρίως στον τομέα των στρατιωτικών δαπανών. Ο Δηλιγιάννης υποτίθεται ότι επεδίωκε τον ισοσκελισμό των δημόσιων οικονομικών, αλλά ταυτοχρόνως εξασφάλιζε την αδυναμία είσπραξης των φορολογικών εσόδων. Μ’ αυτά και μ’ αυτά «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» το 1893, και το 1897 αντί για στρατό είχαμε ένα ανοργάνωτο ασκέρι. Το συνολικό έλλειμμα (από ελλείμματα τακτικών εσόδων και έκτακτα ελλείμματα) την περίοδο 1882-1892 ξεπερνούσε τα 300 εκατομμύρια δραχμές.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα των δημαγωγών είναι ότι αποδεικνύονται και ολίγιστοι στις κρίσιμες περιστάσεις. Το Βασίλειον της Ελλάδος είχε την ατυχία να έχει πρωθυπουργό τον άβουλο Δηλιγιάννη το 1885 όταν η Βουλγαρία προσάρτησε την ανατολική Ρωμυλία, και το 1897 κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο για τον οποίον, κατά τον Αντωνακέα, «βαρυτάτην ευθύνη, έναντι του Έθνους, φέρει ο τότε πολιτικός κόσμος και ιδία ο πρωθυπουργός Θεόδωρος Δηλιγιάννης, όστις τόσον απερισκέπτως και εγκληματικώς έρριψε την Ελλάδα εις την δεινήν περιπέτειαν του πολέμου, ενώ το Κράτος ευρίσκετο εις κατάστασιν πλήρους παραλυσίας και εξαρθρώσεως εκ των κομματικών ανταγωνισμών των διεφθαρμένων πολιτικών φατριών και ο στρατός απετέλει όχλον «νομίμως οπλοφορούντα» κατά την έκφρασιν του στρατηγού Χατζηανέστη, όστις, ούτω παρωμοίασε τον στρατόν της Μικράς Ασίας κατά την ανάληψιν παρ’ αυτού της αρχιστρατηγίας το έτος 1922». Για να μπορέσει η Ελλάδα να πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις σύρθηκε για μία ακόμη φορά σε εξωτερικό δανεισμό και στο μηχανισμό του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου – η «Τρόικα» και το ΔΝΤ της εποχής – από τον οποίο βγήκαμε μετά από πολλές δεκαετίες. Από την κατάπτυστη «σύμβαση δανειακής διευκόλυνσης» του 2010, με την οποία παραχωρήσαμε ανεπιστρεπτί την εθνική μας κυριαρχία, τηρουμένων των αναλογιών θα εξέλθουμε το 2060, και αν σας παρηγορεί αυτό, πριν λήξει η 99χρονη παραχώρηση στους δανειστές του εδάφους, του υπεδάφους, του αέρα και της θάλασσας.

ΑΚΡΑΤΟΣ ΓΕΝΙΤΣΑΡΙΣΜΟΣ

Στα "Ευαγγελικά" ο Δηλιγιάννης προκάλεσε την παραίτηση Θεοτόκη

Ο διορισμός άνευ αξιολόγησης και προσόντων των συγγενών, της παρέας και των «ημετέρων» και η πρόταση των σύγχρονων Δηλιγιάννηδων για ψήφο στα 16 συν μία ημέρα (μήπως εννοούσαν τα 15μελή των Γυμνασίων;) αποδεικνύει ότι ο λαϊκισμός και η δημαγωγία καλά κρατούν. Ας υποθέσουμε ότι στις εκλογές του 2019 θα ψηφίσουν για πρώτη φορά και οι 17άρηδες, οι οποίοι το 2010 ήταν 8 και το 2014 12 ετών! Υπάρχει περίπτωση να θυμούνται εκείνη την «λεφτά υπάρχουν» κυβέρνηση ΓΑΠ που, αντί να παραιτηθεί και να προκηρύξει εκλογές, μας πέταξε στο βόρβορο των μνημονίων, και τις αρλούμπες του Αλέξη Τσίπρα ότι θα καταργήσει τα μνημόνια με ένα νόμο και ένα άρθρο και θα βαρά νταούλια να χορεύουν οι «αγορές»; Πόσο πιθανόν είναι να θυμούνται οι 17άρηδες του 2019 ή του 2023 την ανεύθυνη, ερασιτεχνική και εγκληματική τακτική «διαπραγμάτευσης» των Τσίπρα – Βαρουφάκη του 2015, που μας οδήγησε στην υπογραφή του τρίτου μνημονίου των 87 δισεκατομμυρίων ευρώ; Δηλαδή, οι σύγχρονοι δημαγωγοί μετέρχονται μέσων προηγμένου πολιτικού αμοραλισμού, μεγαλύτερης τάξης μεγέθους από αυτήν του «ερασιτέχνη» Δηλιγιάννη, γιατί εναποθέτουν τις ελπίδες τους στον άκρατο κομματικό γενιτσαρισμό της προσέλκυσης ανήλικων tabula rasa ψηφοφόρων, οι οποίοι θα έχουν το «προνόμιο» να μην θυμούνται!

Αλλά η τέχνη των δημαγωγών να βαπτίζουν το ψάρι κρέας είναι τόσο παλιά όσο και η ίδια η Ιστορία. (Θουκυδίδου, Ἱστορίαι 3, 82-83) [3.82.4] καὶ τὴν εἰωθυῖαν ἀξίωσιν τῶν ὀνομάτων ἐς τὰ ἔργα ἀντήλλαξαν τῇ δικαιώσει. τόλμα μὲν γὰρ ἀλόγιστος ἀνδρεία φιλέταιρος ἐνομίσθη, μέλλησις δὲ προμηθὴς δειλία εὐπρεπής, τὸ δὲ σῶφρον τοῦ ἀνάνδρου πρόσχημα, καὶ τὸ πρὸς ἅπαν ξυνετὸν ἐπὶ πᾶν ἀργόν· τὸ δ᾽ ἐμπλήκτως ὀξὺ ἀνδρὸς μοίρᾳ προσετέθη, ἀσφαλείᾳ δὲ τὸ ἐπιβουλεύσασθαι ἀποτροπῆς πρόφασις εὔλογος. [4] Και κατήντησαν να μεταβάλουν αυθαιρέτως την καθιερωμένην σημασίαν των λέξεων, διά των οποίων δηλούνται τα πράγματα. Τω όντι, η μεν παράλογος τόλμη εθεωρήθη ως ανδρεία, ετοίμη εις θυσίαν χάριν των πολιτικών ομοφρόνων, η προνοητική διστακτικότης ως εύσχημος δειλία, η σωφροσύνη ως πρόσχημα ανανδρίας, η διά κάθε τι σύνεσις ως βραδυκινησία. Η τυφλή παραφορά εκρίθη ως ανδρική αρετή, ενώ η χάριν ασφαλείας περαιτέρω σκέψις ως εύσχημος πρόφασις υπεκφυγής.

 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΚΛΟΓΙΚΟΥ ΝΟΜΟΥ

Προμετωπίδα και αιχμή του δόρατος των εκάστοτε δημαγωγών αποτελεί η αλλαγή του ισχύοντος εκλογικού νόμου. Εκπλήσσει το εύρος των επινοήσεων, που εξυπηρετούν συνήθως πολλαπλούς σκοπούς. Την ενίσχυση των ποσοστών ή τον περιορισμό των απωλειών για το κυβερνών κόμμα και ταυτοχρόνως την με κάθε τρόπο παρεμβολή εμποδίων ή καθιστώντας αδύνατη την πορεία του αντιπάλου κόμματος προς την εξουσία. Αναμενόμενη λοιπόν η κυβερνητική προσπάθεια των τελευταίων μηνών για την αλλαγή του εκλογικού νόμου και η κομματική φιέστα, μέσα στο κατακαλόκαιρο, για τη δήθεν συνταγματική αναθεώρηση. Το 1989 και το 1990, η Ν.Δ. χρειάστηκε τρείς εκλογικές αναμετρήσεις και 47% για να κερδίσει οριακή αυτοδυναμία 151 βουλευτών, λόγω του πασοκικού εκλογικού νόμου του Κουτσόγιωργα, (αναλογική με ρήτρα +1)!, ενώ στις εκλογές του 1996 ο Κώστας Σημίτης έγινε πρωθυπουργός με ποσοστό 41,49% και 162 βουλευτές με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής.

Ιστορικά, το φαύλο πολιτικό – κομματικό σύστημα έχει γεννήσει κατά περιόδους εκλογικούς νόμους – «τέρατα». Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε, όμως, την καλύτερη επινόηση: «…με βασιλικό διάταγμα της 29^ης Ιουνίου 1917 ανακλήθηκε το διάταγμα της 29^ης Οκτωβρίου 1915 περί διαλύσεως της Βουλής των εκλογών της 31^ης Μαϊου 1915 “ως παρά το Σύνταγμα εκδοθέν”  και συγκλήθηκε η Βουλή εκείνη σε δεύτερη τακτική σύνοδο για τις 12 Ιουλίου 1917». Η νεκρανάσταση της Βουλής του 1915 προφανώς θεωρήθηκε από τη βενιζελική νομενκλατούρα ως «κατά το Σύνταγμα» σύγκληση! Καθαρές δουλειές. Ούτε εκλογικός νόμος, ούτε εκλογές. Βουλή σε πακέτο! Βεβαίως δεν είναι δυνατόν να μην αναφερθούμε στον εκλογικό νόμο «της κατά πλειοψηφίαν εκλογής», που ίσχυσε στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος διενήργησε τις εκλογές με ένα εκλογικό σύστημα το οποίο εξασφάλιζε, σε κάθε περίπτωση, την …ήττα του. Στην Αττική οι Φιλελεύθεροι του Βενιζέλου δεν εξέλεξαν κανένα βουλευτή αν και έλαβαν 36.180 ψήφους, ενώ η Ηνωμένη Αντιπολίτευση με 46.535 ψήφους πήρε όλες τις βουλευτικές έδρες. Ο ίδιος ο Βενιζέλος δεν κατέβηκε στην Κρήτη αλλά στον Πειραιά, όπου ήταν γνωστό ότι δεν ήθελαν να τον δουν ούτε ζωγραφιστό, γιατί ήταν νωπές οι μνήμες από τα αίσχη Γάλλων και Άγγλων, με τον ναυτικό αποκλεισμό και τον επακόλουθο λιμό, τον βομβαρδισμό του Πειραιά κλπ.

«Τοιουτοτρόπως, χάρις εις την κατά πλειοψηφίαν εκλογήν, δια των εκλογών της 1^ης Νοεμβρίου η μειοψηφία του λαού εισήλθεν εις την Βουλήν ως πλειοψηφία και εκανόνισε την πολιτικήν του Κράτους αντιθέτως προς την θέλησιν της πλειοψηφίας, δια να απολήξη εις την μεγάλην εθνικήν συμφοράν».

Τα παράλογα έως τερατώδη αποτελέσματα των εκλογών του 1920 ανέλυσε διεξοδικά ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου στο σύγγραμμά του «Δημοκρατία και εκλογικό σύστημα» αλλά, όπως και μεταγενέστεροι αναλυτές, φαίνεται να μην έλαβε υπόψη ότι τις εκλογές τις προκήρυξε και τις διενήργησε  ο Ελευθέριος Βενιζέλος και όχι η «Ηνωμένη Αντιπολίτευσις». Ο Δημήτριος Γούναρης είχε επιστρέψει από την εξορία μόλις τον προηγούμενο μήνα. Το 1923 ο Παπαναστασίου δεν γνώριζε για τα απομνημονεύματα του Βρετανού αρχιστρατήγου Sir Henry Wilson. Την έκθεση της διασυμμαχικής στρατιωτικής επιτροπής για τα γεγονότα της Σμύρνης δεν την έλαβε κανείς υπόψη του, γιατί την εξαφάνισαν από προσώπου γης, και συνεπώς δεν είχε γίνει κατανοητό ότι η Ελλάδα «τελείωσε» στη Μικρά Ασία από τις πρώτες ημέρες της αποβίβασης της ελληνικής μεραρχίας, 1,5 χρόνο πριν τις εκλογές του 1920.

Ενδεικτική του καιροσκοπισμού και άλλων μυθοποιημένων πολιτικών προσώπων, όπως του Γεωργίου Παπανδρέου, είναι και η περίπτωση της συμφωνίας με την ΕΡΕ, για την καταβαράθρωση της ΕΔΑ στις εκλογές του 1958. Στις 27 Φεβρουαρίου 1958, ο Γεώργιος Παπανδρέου, (ο «γέρος της Δημοκρατίας»!), ως συναρχηγός των Φιλελευθέρων είχε μονογράψει κατ’ αρχήν συμφωνία με την ΕΡΕ, για την ψήφιση εκλογικού συστήματος ενισχυμένης αναλογικής, που ευνοούσε το πρώτο κόμμα και ενίσχυε το δεύτερο με έδρες, ανεξαρτήτως αν υπερέβαινε το όριο του 25% των εγκύρων ψηφοδελτίων. Από την πλευρά της ΕΡΕ είχε υπογράψει ο έμπιστος του Καραμανλή, υπουργός Εσωτερικών Τάκος Μακρής. Βεβαίως, η συμφωνία για την ενισχυμένη αναλογική έγινε στη βάση της ψευδούς, όπως αποδείχθηκε, υπόθεσης ότι το κόμμα των Φιλελευθέρων θα έπαιρνε τη δεύτερη θέση. Ενώ, δηλαδή, το 1958 ο Γεώργιος Παπανδρέου συνωμοτούσε με τον Καραμανλή για την εκλογική εκμηδένιση της ΕΔΑ, τρία χρόνια αργότερα ξεκινούσε τον «ανένδοτο», με πρόσχημα ότι η ΕΔΑ είχε υποστεί το κλίμα βίας και νοθείας στις εκλογές του 1961, από τον οποίο «ανένδοτο» απεκόμισε όλα τα πολιτικά οφέλη καταβαραθρώνοντας την ΕΔΑ!

Όμως η μονογραφή της κατ’ αρχήν συμφωνίας ΕΡΕ – Φιλελευθέρων έριξε τον Καραμανλή, καθώς στο υπουργικό συμβούλιο της ίδιας ημέρας παραιτήθηκαν οι υπουργοί Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων και Εμπορίου Γεώργιος Ράλλης και Παναγής Παπαληγούρας, διαφωνώντας με την κατάθεση του σχεδίου εκλογικού νόμου στη Βουλή. Στις 1 Μαρτίου Ράλλης, Παπαληγούρας και 13 βουλευτές της ΕΡΕ ανακοίνωσαν ότι αίρουν την εμπιστοσύνη τους προς την κυβέρνηση γιατί ο Καραμανλής εμμένει στην ψήφιση του εκλογικού νόμου. Την επομένη ο Καραμανλής υπέβαλε την παραίτησή του και εισηγήθηκε στον βασιλέα εκλογές. Ο βασιλιάς Παύλος ανέθεσε τον σχηματισμό υπηρεσιακής κυβέρνησης αλλά ζήτησε την ψήφιση του εκλογικού νόμου πριν διαλυθεί η βουλή και προκηρυχθούν εκλογές, όπως και έγινε τελικά.

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ

Η istorikimnimi παραμένει αταλάντευτα υπέρ του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής αλλά με αναγωγή στο 100% των ψήφων. Όταν ένα κόμμα συγκεντρώνει 36% στις εκλογές με ποσοστό αποχής 50%, το πραγματικό ποσοστό που έλαβε είναι 18%. Αναγωγή, λοιπόν, σύμφωνα με το ποσοστό αποχής. Να «σπάσουν» οι θηριώδεις εκλογικές περιφέρειες της Αθήνας και των άλλων μεγάλων αστικών κέντρων. Κυβέρνηση σχηματίζουν τα τρία πρώτα κόμματα. Κυβέρνηση χωρίς το πρώτο κόμμα δεν υπάρχει. Είναι απαράδεκτο να συγκυβερνά ένα κόμμα του 3,4% με ποσοστό αποχής 45%. Είναι απαράδεκτο να εκλέγουν υπουργούς τα 22 ψηφοδέλτια ενός τυπικού εκλογικού τμήματος 640 εγγεγραμμένων. Εκλογή προέδρου Δημοκρατίας απευθείας από το λαό με πραγματικά πλειοψηφικά ποσοστά και με αυξημένες αρμοδιότητες διάλυσης της βουλής και προκήρυξης εκλογών. Ζητείται επειγόντως πολιτειακός ρυθμιστικός παράγοντας με αρμοδιότητες. Κάποιος να βάλει φραγμό στην αναρρίχηση των παρεών και των θλιβερών μειοψηφιών στην εξουσία. Να καθιερωθεί η δια δημοψηφίσματος ανάκληση της λαϊκής εντολής και αυτό να είναι το μοναδικό προβλεπόμενο δημοψήφισμα από τις συνταγματικές διατάξεις. Οι δημαγωγοί να πηγαίνουν στα σπίτια τους.