Ο ΟΛΕΘΡΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΤΟΥ 1821

 

ΟΙ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΜΟΛΔΟΒΛΑΧΙΑ 

ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΔΕΧΘΗΚΑΝ ΙΣΧΥΡΑ ΠΛΗΓΜΑΤΑ

Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ

booksonthesites.blogspot.com

Ο Ιούνιος του 1821 υπήρξε ο πιο καταστροφικός μήνας για τις επαναστάσεις στη Μολδοβλαχία και στη Χαλκιδική. Τα ολέθρια αποτελέσματα της μάχης στο Δραγατσάνι, στις 7 Ιουνίου 1821, έδειξαν ότι ο Υψηλάντης δεν είχε τον χρόνο και την πολυτέλεια να προετοιμάσει τους επαναστάτες στο σύστημα πειθαρχίας και οργάνωσης ενός σώματος τακτικού στρατού. Οι συνέπειες υπήρξαν τραγικές αν και ο Υψηλάντης (σε αντίθεση με τον Εμμανουήλ Παπά στη Χαλκιδική) είχε υπό τις διαταγές του και επαγγελματίες στρατιωτικούς, όπως τους Μακεδόνες οπλαρχηγούς Γεωργάκη Ολύμπιο και Ιωάννη Φαρμάκη, τους αδελφούς του Γεώργιο και Νικόλαο, τον συνταγματάρχη του ρωσικού στρατού Έλληνα ευγενή Γ. Καντακουζηνό, τον πολωνό ταγματάρχη Γαρνόφσκυ, και άλλους Έλληνες και Σέρβους κατώτερους αξιωματικούς. Στο επιτελείο του ήταν και ο Κοζανίτης Γεώργιος Λασσάνης[1], ο οποίος εκτελούσε καθήκοντα υπασπιστή. 

    

    Παρ’ όλα αυτά, αυτό δεν ήταν αρκετό, όπως αποδείχθηκε με την εγκληματική ανυπακοή του Καραβιά ο οποίος ήταν επικεφαλής 800 ιππέων. Αν και οι οδηγίες του Υψηλάντη ήταν σαφείς να μην δοθεί η μάχη στις 7 Ιουνίου, αλλά την επαύριον για να προλάβει να συγκεντρωθεί το σύνολο του στρατεύματος, και παρά τις προσωπικές συστάσεις του Γεωργάκη Ολύμπιου, ο παρορμητικός Καραβιάς[2] ξεκίνησε τη μάχη πέφτοντας στην παγίδα των Τούρκων οδηγώντας στην καταστροφή και τον Ιερό Λόχο που έσπευσε σε βοήθεια. Από τους 373 Ιερολοχίτες σκοτώθηκαν περισσότεροι από 200 αξιωματικοί και στρατιώτες, ενώ 37 αιχμαλωτίστηκαν και αποκεφαλίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Μετά βίας διασώθηκαν την τελευταία στιγμή, ο επικεφαλής του Ιερού Λόχου Νικόλαος Υψηλάντης, ο Γεώργιος Λασσάνης και ο πρωτεργάτης της Φιλικής Εταιρείας Αθανάσιος Τσακάλωφ.

«Η καταστροφική αυτή μάχη μπορούσε και έπρεπε να έχη αποφευχθή. Έγινε από την αλόγιστη πρωτοβουλία γενναίου αξιωματικού, που από φιλοδοξία και φιλοπρωτία παρακινημένος έδρασε με ασυγχώρητη επιπολαιότητα και αντιπειθαρχικά σε βαρύτατο βαθμό, υποτιμώντας τις δυνάμεις του εχθρού και παρανοώντας τις προθέσεις του, εκτιμώντας εσφαλμένα τις δυνατότητες και τις ανάγκες της ώρας και παραβιάζοντας καίρια το πολεμικό σχέδιο του Αρχιστρατήγου. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό θα δινόταν μάχη στην περιοχή εκείνη, αφού εξασφαλιζόταν πριν υπεροχή απέναντι του εχθρού με την άφιξη από το Ρίμνικο του συνόλου των φιλίων δυνάμεων. Η πρωτοβουλία του Καραβιά να κινηθή στην πεδιάδα με μόνο το τμήμα του αρχικά, χωρίς να ειδοποιήση καν τον Αρχιστράτηγο, είχε αποτέλεσμα να δοθή η μάχη εναντίον εχθρού κατά πολύ ισχυρότερου, και μάλιστα να παρασυρθή σε αυτήν από αλληλεγγύη και να εξοντωθή μικρό τμήμα πεζικού, ο Ιερός Λόχος, προορισμένο σύμφωνα με το σχέδιο να είναι σε θέση γενικής εφεδρείας».[3]

Μετά την καταστροφική μάχη στο Δραγατσάνι, οι εξελίξεις υπήρξαν καταιγιστικές. Το πρωί της 17^ης Ιουνίου 1821 ξεκίνησε η μάχη στο Σκουλένι, στην όχθη του Προύθου ποταμού. Με τη μάχη αυτή τερματίστηκε η οργανωμένη προσπάθεια των επαναστατών στη Μολδαβία. Οι συνολικές απώλειες υπολογίστηκαν σε 300 νεκρούς και πολλούς τραυματίες, ενώ στην τελική φάση της μάχης έπεσαν νεκροί και όλοι οι αρχηγοί, όπως οι Καρπενησιώτης, Κοντογόνης, Σταύρακας, Μίγγλερης, Δαιμονάκης, Σφαέλλος, Δαγκλιόστρος, Σεβαστόπουλος, Σοφιανός, Κόντος, Ιντσές, Λαγός, Βαλσαμάκης Μπαμπαλιάρης και ο 15χρονος Νικόλαος Μπιτζακτσής. Η ήττα των επαναστατών στο Σκουλένι προκάλεσε όμως και τουρκική πανωλεθρία με εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες.

Η ιστορία της ελληνικής εξέγερσης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες είναι γεμάτη με μικρές ή μεγάλες συγκρούσεις μικρών –κατά κανόνα– επαναστατικών σωμάτων με τον πολυάριθμο τουρκικό στρατό (Στίγκα, μονή Κόζιας, μονή Σλάτινας, όρος Κόλτσι). Μετά από κάθε σύγκρουση οι Τούρκοι προέβαιναν σε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Εκατοντάδες αιχμάλωτοι αποκεφαλίστηκαν στους δρόμους και τις πλατείες στο Βουκουρέστι, στη Σιλίστρια αλλά και στη Κωνσταντινούπολη. Ο κύκλος έκλεισε με την εποποιία στη μονή Σέκου, τον Σεπτέμβριο του 1821, και τη θυσία του Γεωργάκη Ολύμπιου, του Ιωάννη Φαρμάκη και των Φιλικών που τους ακολούθησαν μέχρι την τελευταία στιγμή.

ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

Στις 2 Ιουνίου 1821 οι πρόκριτοι της Καλαμαρίας, της δυτικής περιοχής της Χαλκιδικής, στέλνουν αναφορά[4] στον Εμμανουήλ Παπά στη μονή Εσφιγμένου για τα επαναστατικά δρώμενα στον τομέα δράσης τους. Υπογράφει ο Παύλος Κώνστα και οι υπόλοιποι «τζορμπατζίδες» τα ονόματα των οποίων δεν αναφέρονται. Από την έκθεση αυτή των πεπραγμένων μαθαίνουμε ότι εκείνες τις ημέρες οι επαναστάτες «την περισότεριν καλαμαρίαν την έκαναν ζάπ», όπου έκαψαν πολλά τουρκικά χωριά. Οι πρόκριτοι ζητούν συγχώρεση από τον Εμμανουήλ «οπού ευγήκαμε έξο από την ορδινήαν σας», αιτιολογώντας αυτήν τους την ανυπακοή επειδή «εστενεύθημεν δια τους χριστιανούς οπού είχεν εκήνος ο τόπος».

Ο Εμμανουήλ προφανώς είχε δώσει εντολή να μην πειράξουν οι επαναστάτες τους τουρκικούς οικισμούς διότι αυτό θα προκαλούσε την άμεση κινητοποίηση του τουρκικού στρατού της Θεσσαλονίκης, κάτι το οποίο θα λειτουργούσε αποτρεπτικά στο σχέδιο για την περικύκλωση της πόλης. Ο Εμμανουήλ είχε δώσει τις εντολές αυτές και για έναν ακόμη πολύ σοβαρό λόγο. Οι επαναστάτες δεν ήταν επαρκώς εξοπλισμένοι.  Όπως επισημαίνεται στην αναφορά «το περισσότερον στράτευμα είναι δίχως τυφέκια μόνον με ταξύλα εις το χέρι». Από την αναφορά αυτή προκύπτουν και άλλα δύο ονόματα ιθυνόντων. Κάποιος «κυρ άγγελος» ο οποίος στάλθηκε από τους επαναστάτες στις πόρτες (στη σημερινή Ν. Ποτίδαια) «να συνομηλίση με τον κυρ Ιωάνη κασανδρινόν».

Στις 4 Ιουνίου 1821, δύο ημέρες μετά, ο Άγγελος Βασιλικού ενημερώνει τον Εμμανουήλ Παπά ότι οι επαναστάτες έφθασαν «έως τα τείχη της Θεσσαλονίκης», όμως «προμένοντες τον καλόν ερχομόν σας εστάθημεν έως εκεί. Όθεν παρακαλούμεν να μην μας λυπήσητε εις τούτο, μόνον να μας χαροποιήσητε με τον καλόν ερχομόν σας εντάχι». Επομένως, στις 4 Ιουνίου 1821, οι επαναστάτες περίμεναν τον Εμμανουήλ να ηγηθεί της πολιορκίας της Θεσσαλονίκης. Ο Άγγελος Βασιλικού ενημερώνει τον Εμμανουήλ Παπά και για τις παρασπονδίες του «κυρ γιανιού κασσανδριανού» που «πειράζει τους χριστιανούς κατά πολλά» και τους απειλεί να τους πάρει το σιτάρι από τον Άγιο Μάμα (καθότι Ιούνιος μήνας)! Ο Βασιλικού ζητά την παρέμβαση του Εμμανουήλ να συνετίσει τον Γιαννιό τον Κασσανδρινό γιατί «εις τούτο θέλει γείνει κανένας τράκος εις το αναμεταξή μας και δεν είναι καλά»[5].

Από γράμμα-αναφορά της 6^ης Ιουνίου 1821 του Ιωάννη Χ΄΄χρήστου προς τον Εμμανουήλ Παπά μαθαίνουμε ότι οι επαναστάτες είχαν πλησιάσει σε απόσταση τριών ωρών από τη Θεσσαλονίκη αλλά αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Σιθωνία «στενοχωρηθέντες ημείς μεγάλως από τους τυράννους». Επίσης, ζητούν από τον Εμμανουήλ να παρθούν αποφάσεις: «Αυθέντα, όσον τάχιστα να επιταχύνετε τους σκοπούς σας, επειδή είμεθα γυμνοί καθ’ όλα. Προχωρούμεν όμως, καίτοι αδύνατοι από τζιπχανέ (εφόδια), θριαμβευτικώς και ελπίζομεν να μας προφθάσητε. Ταύτα και μένω εις τους ορισμούς της ευγενείας της».

Από το γράμμα της 6^ης Ιουνίου προκύπτουν πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την κατάσταση που επικρατούσε εκείνες τις ημέρες. Τα καράβια που είχε ζητήσει ο Εμμανουήλ (μία μοίρα του εθνικού στόλου), για να δράσουν εναντίον της Θεσσαλονίκης, δεν είχαν κάνει την εμφάνισή τους και έτσι οι επαναστάτες ευρισκόμενοι στη Σιθωνία αποφάσισαν να μισθώσουν προσωρινά δύο καράβια «έως να φθάσωσιν τα αποφασισθέντα». Όμως, ο κυρ Αγγελής (ο κυρ Άγγελος που είχε πάει στις πόρτες για συνομιλίες με τον Ιωάννη Κασσανδρινό) «δεν το έστερξε προφασιζόμενος ότι χρείαν καραβίων δεν έχομε». Και μάλιστα, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, χαρακτήρισε τους καπετάνιους των καραβιών και τους επαναστάτες κουρσάρους! Από το γράμμα προκύπτει ότι ο Εμμανουήλ είχε στείλει επιστολές σε καπετάνιους από το Μεγάλο Έμβολο του κόλπου της Θεσσαλονίκης, την Κασσάνδρα, και τις Σποράδες αναζητώντας να μισθώσει πλοία[6].

Από γράμμα της 9^ης Ιουνίου 1821 προς τον Εμμανουήλ Παπά προκύπτει ξεκάθαρα η κατάσταση που είχε διαμορφωθεί το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου του 1821. Υπογράφουν οι (Γ)ιανουλάκης Αγγέλου, Αναγνώστης Γεωργίου από Κασσάνδρα και κάποιος Αθανάσιος από τον Πολύγυρο. Παρά τις πρόσκαιρες νίκες των διαφόρων τμημάτων (κολόνες) των επαναστατών, οι όποιες επιθετικές ενέργειες προς τα δυτικά είχαν σταματήσει: «…μάλιστα έως τώρα πέντε έξη πολέμους οπού κάμαμεν». Οι επαναστάτες είχαν αποσυρθεί στον Πολύγυρο και στην Κασσάνδρα και περίμεναν εφόδια και οδηγίες για το τι μέλλει γενέσθαι: «… και καμμία ορδινία δεν έχομεν, και δεν ηξεύρομεν, την διωρισμένην ημέραν οπού θε να γένη το κίνημα, δια να γένουν ητοιμασίαις».

Η σημαντικότερη όμως πληροφορία που διασώζεται από αυτό το γράμμα της 9^ης Ιουνίου είναι ότι ο Εμμανουήλ Παπάς δεν είχε αναθέσει ακόμη σε κανένα να ηγηθεί των επαναστατών που θα δρούσαν δυτικά προς τη Θεσσαλονίκη: «Προς τούτοις, αυθέντα, αν είναι εύλογον οπού να μας στείλης έναν άνθρωπον ιδικόν σας, δια να κάμη ένα κουμάντο απάνω εις το ασκέρι, επειδή σε ρέπελο ευρισκόμασθε. Λοιπόν ανάγκη είναι να μας στείλης άνθρωπον, οπού να έμβη το ασκέρι εις τάξιν, να μη μας τύχη ασκέρι του εχθρού μας περισσό, και ημπορούνε να μας γένη χαλασμός»[7].

Είναι περίεργο, αλλά το όνομα του Στάμου Χάψα δεν εμφανίζεται πουθενά στην αλληλογραφία των επαναστατών με τον Εμμανουήλ Παπά, εκείνο το κρίσιμο δεκαήμερο του Ιουνίου του 1821. Αν ο Χάψας είχε ορισθεί επικεφαλής του δυτικού τμήματος τότε γιατί στις 9 Ιουνίου οι επαναστάτες γράφουν ότι βρίσκονται σε «ρέπελο» και ζητούν από τον Εμμανουήλ να τους στείλει έναν αρχηγό να βάλει το ασκέρι σε τάξη; Αλλά το όνομα του Στάμου Χάψα δεν εμφανίζεται πουθενά σε όλο το αρχείο του Εμμανουήλ Παπά, ούτε στο ευρετήριο των κυρίων ονομάτων του Απόστολου Βακαλόπουλου στο βιβλίο του για τον αρχηγό και υπερασπιστή της Μακεδονίας.

Το αδιέξοδο στο οποίο είχαν περιπέσει οι επαναστατικές ενέργειες, κυρίως λόγω της έλλειψης εφοδίων και πυρομαχικών, διαφαίνεται καθαρά από την επιστολή των 20 ηγουμένων των μοναστηριών του Αγίου Όρους (9 Ιουνίου 1821) προς τον Δημήτριο Υψηλάντη. Οι προϊστάμενοι των μονών ζητούν απεγνωσμένα την αποστολή πολεμοφοδίων: «… Ορέξασα γουν ημίν χείρα βοηθείας, επιχορηγήση και όπλα και πυρίτιδα κόνιν και παν ό,τι άλλο αρμόδιον τω πολέμω, διορίζουσα και πλοία εις το περιφέρεσθαι εις εκάτερα τα μέρη του αγιωνύμου τούτου Όρους προς εμπόδιον πάσης ορμής και εφόδου των απίστων Αγαρηνών. Την επιστολή μετέφεραν στον Δημήτριο Υψηλάντη ο αρχιμανδρίτης Θεόφιλος Βατοπεδινός και ο καθηγούμενος του ιερού κοινοβίου Κωνσταμονής Χρύσανθος για να ενημερώσουν και δια ζώσης τον Υψηλάντη ότι «… ο τόπος ούτος κινδυνεύει και εις παντελή πανολεθρίαν έρχεται, εφορμούντων των Αγαρηνών μετά μεγάλου θυμού και ανειλεότητος»[8].

Άλλωστε, στις 12 Ιουνίου 1821, ο Εμμανουήλ Παπάς ζητά με επιστολή του από τον Πολύγυρο προς τους Σπετσιώτες καραβοκυραίους ν’ αγοράσει χίλιες οκάδες μπαρούτη διότι «…όσην κι αν είχωμεν μέχρι τούδε δια τας πολλάς μας εκστρατείας, και δια την έλλειψιν εδώ εις πάντας τους ομογενείς αδελφούς και ως περιωρισμένοι πανταχόθεν υπό των εχθρών, το κατεξοδεύσαμεν σχεδόν». Όπως αναφέρεται στην επιστολή, ο Εμμανουήλ έστειλε το γράμμα με τον Κασσανδρινό Ιωάννη Γκουτζιά στον οποίο έδωσε και τα χιλιάδες γρόσια για να πληρωθούν οι 1.000 οκάδες μπαρούτη τουφεκίου άμεσα: «…παρ’ ού θέλετε λάβει και την τιμήν»[9].

Ο Εμμανουήλ, λοιπόν, στις 12 Ιουνίου βρίσκεται στον Πολύγυρο και ζητά να προμηθευτεί μπαρούτη. Ο Εμμανουήλ κάνει λόγο για ασυγκράτητη ορμή των επαναστατών και ότι το μόνο που την εμποδίζει είναι η έλλειψη μπαρουτιού. Δεν αναφέρει τίποτα για την καταστροφή των Βασιλικών (στις 9 Ιουνίου), ούτε για την εξολόθρευση του σώματος του Στάμου Χάψα (10 ή 13 Ιουνίου;) και τον σφαγιασμό των μοναχών του μοναστηριού της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας. Λογικά θα έπρεπε να τα αναφέρει στην επιστολή του για να τονίσει την κατεπείγουσα ανάγκη προμήθειας μπαρουτιού.

Η απάντηση στα ερωτήματα που προκύπτουν έρχεται από την επιστολή, της 14ης Ιουνίου 1821, των ηγουμένων των μονών του Αγίου Όρους προς τους προκρίτους των Σπετσών από τους οποίους ζητούν μπαρούτη και καράβια για την προστασία του Αγίου Όρους. Δεν είναι τυχαίο ότι, μέσα σε λίγες ημέρες, τις επιστολές του Εμμανουήλ Παπά ακολουθούν επιστολές των προϊσταμένων των μονών με τα ίδια αιτήματα, επισημαίνοντας ότι αν δεν σταλεί βοήθεια τα μοναστήρια οδηγούνται σε αφανισμό[10].

«Οι κάτοικοι της χερσονήσου Κασσάνδρας και οι της Σκιάς, ή της Συκιάς, καθοπλισθέντες προχωρούσιν εις το μέρος της Θεσσαλονίκης νικηταί, ως εμάθομεν. Οι ημέτεροι εκίνησαν με ορμήν και ανδρίαν προς το μέρος του Σταυρού λεγομένου χωρίου, και πολεμούσι με τους εκεί συναχθέντας Αγαρηνούς. Αλλ’ επειδή και προς το μέρος εκείνο έμαθον ότι έρχεται πασσιάς με πλήθος οχθρών, απέστειλαν ζητούντες παρ’ ημών και άλλο μπαρούτι και βόλια, και άλλα προς πολεμικήν παράταξιν επιτήδεια».

Έτσι, λοιπόν, στις 14 Ιουνίου οι ηγούμενοι των μονών του Αγίου Όρους δεν αναφέρουν για την εξολόθρευση του σώματος των Συκιωτών υπό τον Στάμο Χάψα στις παρυφές του μοναστηριού της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, και θεωρούν ότι αυτοί προχωρούν προς τη Θεσσαλονίκη νικητές! Είναι αδύνατον να έγινε η μάχη στις 10 Ιουνίου και να μην το είχαν πληροφορηθεί στο Άγιον Όρος στις 14 Ιουνίου, μετά από τρεις ημέρες, ή να μην είχαν πληροφορηθεί την καταστροφή των Βασιλικών στις 9 Ιουνίου.

Επίσης, από την επιστολή προκύπτει ότι στις 14 Ιουνίου βρίσκονταν ήδη στο Στρατωνικό όρος, κοντά στο Σταυρό, οι μοναχοί με τους υπόλοιπους Μαντεμοχωρίτες και Ιερισσιώτες για να προλάβουν να ανακόψουν τις δυνάμεις του Μπαϊράμ (Μπεχράμ) πασά.

«… ο ενταύθα παρά της κοινότητος της ελευθερίας αποσταλείς ευγενέστατος Κύριος Μανουήλ όχι ολίγον θάρρος και μεγαλοψυχίαν ενέπνευσεν εις τας καρδίας ημών, πληροφορών ημίν την φιλελεύθερον των γενναίων Σπετσιωτών διάθεσιν και την προς πάντας μεγαλόδωρον χορηγίαν αυτών και βοήθειαν, και ότι εικοσιτέσσαρα αυτών καράβια είχον έτοιμα, τα μεν είκοσι κατά της Θεσσαλονίκης να πέμψωσι, τα δε τέσσαρα προς φύλαξιν του αγιωνύμου Όρους και των πέριξ χριστιανών. Και ούτω συναθροίσας τους ενταύθα και τους πέριξ εγχωρίους χριστιανούς εκίνησε με μεγαλοψυχίαν και γενναιότητα κατά των εχθρών, εις το στράτευμα του οποίου εδόθησαν παρ’ ημίν όπλα, μπαρούτι και άλλα…».

Δυστυχώς, είναι αχρονολόγητο ένα κρίσιμο γράμμα-έκκληση[11] των κατοίκων του Πολυγύρου και των πέριξ χωριών για βοήθεια προς τον Εμμανουήλ Παπά. Στο γράμμα αυτό υπάρχει χρονικός προσδιορισμός του χαλασμού που έγινε στα Βασιλικά, το μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας, τη Γαλάτιστα: «…εχθές ος καθώς έγινεν εκήνον το κακόν και μεγάλος θρίνος εις εκίθεν θεσσαλονικία χορία…». Χιλιάδες άμαχοι, γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι είχαν καταφύγει στον Πολύγυρο και «παρηγορίαν δεν έχον». Επίσης, από το γράμμα αυτό συνάγεται ότι 50 Πολυγυρινοί βρέθηκαν μέσα στα Βασιλικά και κατόρθωσαν να επιστρέψουν στον Πολύγυρο, και συνεπώς περιέγραψαν ως αυτόπτες μάρτυρες την καταστροφή της πόλης και τις σφαγές των κατοίκων της.

Όμως, στο αχρονολόγητο αυτό γράμμα υπάρχει μία επιπρόσθετη πληροφορία για την εμφάνιση έξι καραβιών στην Κασσάνδρα, και το ένα εξ αυτών μάλιστα φάνηκε να πλέει προς τον κόλπο της Θεσσαλονίκης. Την πληροφορία αυτή αξιοποιεί ο Εμμανουήλ Παπάς σε επιστολή του από τον Πολύγυρο προς τους καπετάνιους των καραβιών αυτών (χωρίς να γνωρίζει ποιοι είναι και από πού είναι τα καράβια αυτά), στις 16 Ιουνίου 1821: «…χθες ακόμη εμάθομεν τον καλόν σας ενταύθα ερχομόν…». Επομένως, η επιστολή-έκκληση των κατοίκων του Πολυγύρου είναι της 15^ης Ιουνίου και συνεπώς όλα τα δραματικά γεγονότα μεταξύ Βασιλικών και Γαλάτιστας συνέβησαν στις 13 και 14 Ιουνίου 1821.

Ο Εμμανουήλ είχε στείλει την επιστολή προς τους καπετάνιους με τον γιό του τον Γιαννάκη και τον Νικηφόρο τον Ιβηρίτη για να πληροφορηθούν αν πρόκειται για τα καράβια που περίμεναν για την επίθεση εναντίον της Θεσσαλονίκης. Ο Εμμανουήλ προτρέπει τους καπετάνιους (χωρίς να γνωρίζει ποιος τους έστειλε τελικά) να κινήσουν κατά της Θεσσαλονίκης για αντιπερισπασμό «…και ίσως με τούτο καταπαύσομεν των εχθρών την ορμήν και την έξω και την έσω…». Ο Εμμανουήλ σκιαγραφεί με τον πλέον τραγικό τρόπο το τέλος της πρώτης φάσης της επανάστασης στη Χαλκιδική: «… διότι, αδελφοί, όλα τα πέριξ χωρία τα κατεφάνησαν οι εχθροί, και πολλούς αδελφούς μας χριστιανούς κατέσφαξαν, καθώς θέλετε βεβαιωθή περί αυτού σαφέστερον παρά του υιού μου, και του λογιωτάτου Νικηφόρου»[12].

---

[1] Σύμφωνα με τον κατάλογο των Φιλικών εκ του Αρχείου Σέκερη, ο Λασσάνης μυήθηκε την 1^η Μαρτίου 1818. Ήταν από τις πρώτες μυήσεις εκείνου του έτους: «Γεώργιος Ιωάννη Λασσάνης. – Από Κοζάνην της Μακεδονίας. Σπουδαίος. Χρόνων 25. Διά Κωνσταντίνου Χριστοδ. Πεντεδέκα. Φλ. 30. α΄ Μαρτίου 1818. Προς Γεώργιον Παπά Λαζάρου, εις Θεσσαλονίκην». Εντύπωση προκαλεί η αναφορά ως «σπουδαίος» εκεί που σε όλες σχεδόν τις εκατοντάδες άλλες «εγγραφές» υπάρχει η ιδιότητα του Φιλικού (έμπορος, διδάσκαλος, στρατιωτικός, καπετάνιος κ.λπ.). Υπάρχουν, όμως, ισχυρές ενδείξεις ότι ο Λασσάνης είχε μυηθεί από τους πρώτους το 1816, από τον Γαλάτη και ότι ο έμπορος από τα Ιωάννινα Κωνσταντίνος Πεντεδέκας απλώς «τελειοποίησε» τη μύηση το 1818 (Κανδηλώρος). Πολλές από τις μυήσεις του Γαλάτη δεν είχαν ακολουθήσει το τυπικό της Φιλικής Εταιρείας. Μάλιστα, ο Θεόδωρος Νέγρης «μέγας Κόμισος εις Ιάσιον», σε υπόμνημά του προς την Αρχή της Φιλικής Εταιρείας, με ημερομηνία 12 Απριλίου 1819, χαρακτήρισε τον Γαλάτη «μισογενές τέρας»! που μόλυνε όσους είχε πλησιάσει: «…Ούτω τον Λασσάνην, ούπω ηθικώς διαφθαρέντα ως άσχετον, μολυνόμενον δε παρά του τέρατος, άφησα να μεταβή, εφόδια δους, όπου αι πρόωροί του επιθυμίαι παρέφερον. Και ιδού, ως μανθάνω, καθημερινώς τελειοποιείται…» (Φιλήμονος, τ. 1^ος , σελ. 142). Το πολυσέλιδο υπόμνημα Νέγρη είναι σημαντικό διότι περιέχει πολλές πληροφορίες για την κατάσταση της Φιλικής Εταιρείας εκείνη την περίοδο.

[2] Φωτεινός Ηλίας, Οι άθλοι της εν Βλαχία Ελληνικής επαναστάσεως το 1821 έτος, Λειψία 1846. Αναδημοσίευσις, Αθήνα 1956.

[3] Η Ελληνική Επανάσταση και η Ίδρυση του Ελληνικού Κράτους (1821-1832), Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΒ΄, Εκδοτική Αθηνών ΑΕ, 1975, σελ. 55.

[4] Βακαλόπουλος Απόστολος Ε., Εμμανουήλ Παπάς, «Αρχηγός και υπερασπιστής της Μακεδονίας», Η ιστορία και το αρχείο της οικογένειάς του, Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, Θεσσαλονίκη 1981, έγγραφο της ΙΕΕΕ, σελ. 67.

[5] Βακαλόπουλος Απόστολος Ε., Εμμανουήλ Παπάς, «Αρχηγός και υπερασπιστής της Μακεδονίας», ό.π., έγγραφο της ΙΕΕΕ, σελ. 72-74.

[6] Βακαλόπουλος Απόστολος Ε., Εμμανουήλ Παπάς, «Αρχηγός και υπερασπιστής της Μακεδονίας», ό.π., έγγραφο της ΙΕΕΕ, σελ. 75-76.

[7] Φιλήμων Ιωάννης, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος τέταρτος, Εκ του Τυπογραφείου Π. Β. Μωραϊτίνη, Αθήναι 1861, σελ. 434.

[8] Φιλήμων Ιωάννης, Δοκίμιον Ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως, τόμος τέταρτος, Εκ του Τυπογραφείου Π. Β. Μωραϊτίνη, Αθήναι 1861, σελ. 437-438.

[9] Χ΄΄Αναργύρου Ανάργυρος, Σπετσιωτικά, Αθήναι 1861, τ. 1, σελ. 379-380.

[10] Χ΄΄Αναργύρου, ό.π., σελ. 372-377. Επίσης, Λιγνός Αντώνιος, Αρχεία Λαζάρου και Γεωργίου Κουντουριώτου 1821-1822, τ. 1, σελ. 7-10.

[11] Βακαλόπουλος, ό.π., σελ. 87-89.

[12] Βακαλόπουλος, ό.π., σελ. 89-90.

AUKUS, BELH@RRA ΚΑΙ Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ

Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ

booksonthesites.blogspot.com

AUKUS or JoBo & Scott Co.

Δεν γνωρίζουμε αν το σχέδιο για τον εξοπλισμό του πολεμικού ναυτικού της Αυστραλίας (Royal Australian Navy), με 8 αμερικανικής και βρετανικής κατασκευής πυρηνοκίνητα υποβρύχια, είχε δρομολογηθεί πολύ πριν τη σύνοδο κορυφής της G7 αλλά αυτή καθ’ εαυτή η ακύρωση από την Αυστραλία της σύμβασης για τη ναυπήγηση σε γαλλικά ναυπηγεία 12 συμβατικών υποβρυχίων αποτέλεσε μία πράξη ατιμίας,  ακόμη και για τα δεδομένα του πολυπλόκαμου κόσμου των πολεμικών βιομηχανιών. Διότι επρόκειτο για ένα πρόγραμμα εν εξελίξει στο οποίο εργάζονταν 3.500 εξειδικευμένοι τεχνικοί και εργάτες, με τη συμμετοχή μάλιστα και δεκάδων Αυστραλών τεχνικών.

Η σύμβαση είχε υπογραφεί το 2016 και προέβλεπε την κατασκευή 12 ντιζελοκίνητων υποβρυχίων αξίας 66 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο διευθύνων σύμβουλος της Naval Group, Pierre Eric Pommellet, δήλωσε ότι η κυβέρνηση της Αυστραλίας ανακοίνωσε την ακύρωση της σύμβασης με την εταιρεία του χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση και με απίστευτη ωμότητα (Independent.co.uk). O Pommellet επεσήμανε, επίσης, στη γαλλική εφημερίδα Le Figaro ότι η εταιρεία του θα διεκδικήσει όχι μόνον τις δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί, αλλά και τις αποζημιώσεις για το σύνολο των υποδομών και των εργαζομένων που χρησιμοποιήθηκαν για να υλοποιηθεί η σύμβαση κατασκευής των υποβρυχίων.

Ενδεικτικό των διεργασιών που προκάλεσε στα πολυεθνικά μεγαθήρια της πολεμικής βιομηχανίας η ωμή ανακοίνωση της ακύρωσης της σύμβασης της Naval Group από την κυβέρνηση της Αυστραλίας είναι το δημοσίευμα της Μύριαμ Ρόμπιν  στο Financial Review με τον ειρωνικό τίτλο «Το χαμένο συμβόλαιο για τα υποβρύχια της Naval Group δεν μπορεί να βλάψει την Rheinmetall». Η Rheinmetall είναι μία πολυεθνική πολεμική βιομηχανία με έδρα το Μόναχο και κεντρικά στο Ντίσελντορφ, που εμπλέκεται στην κατασκευή της επόμενης γενιάς των τεθωρακισμένων του αυστραλιανού στρατού, ως τμήμα του προγράμματος εκσυχρονισμού Land 400 ύψους 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Όπως έγραψε η Ρόμπιν, η πρόταση του γερμανικού κολοσσού έγινε και με εκλογικά κριτήρια καθώς η συμπαραγωγή θα έχει έδρα στο Κουίνσλαντ, όπου ο εκλογικός συνασπισμός του Σκοτ Μόρισον είχε λάβει 23 από τις 30 έδρες. Εκεί εκλέγεται και ο υπουργός Άμυνας Πίτερ Ντάτον, ο οποίος δήλωσε ότι η Αυστραλία ήταν «ειλικρινής, ανοικτή και έντιμη» με τη Γαλλία στο θέμα των υποβρυχίων! Το «σύστημα» του Μπάζιλ Ζαχάρωφ πλανάται πάνω από την υφήλιο.

Παραφράζοντας τη ρήση του λόρδου Πάλμερστον  ότι «τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς, αλλά μόνον σταθερά συμφέροντα», θα λέγαμε ότι «τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς γιατί οι πολυεθνικοί κολοσσοί έχουν μόνον σταθερά συμφέροντα». Ο Πάλμερστον, παλιά πολιτική «καραβάνα» του Ηνωμένου Βασιλείου από το 1807 έως και τον θάνατό του το 1865 όντας στο πρωθυπουργικό αξίωμα, διετέλεσε υπουργός των στρατιωτικών μέχρι το 1828, και υπουργός Εξωτερικών από το 1830 και για πολλά χρόνια στη συνέχεια. Ως εκ τούτου διαμόρφωσε εν πολλοίς και τη διπλωματική στάση της Αγγλίας όχι μόνο κατά τη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης του 1821 αλλά και κατά τη διάρκεια των πρώτων δεκαετιών ύπαρξης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Ο αυταρχικός Πάλμερστον, που υπήρξε κατά καιρούς μέλος όλων των κομμάτων (Ουίγοι, Τόρις, Φιλελεύθεροι), υπήρξε ο βασικότερος θιασώτης των βρετανικών συμφερόντων και του δόγματος της αγγλικής ηγεμονίας του κόσμου του 19^ου αιώνα.

Έτσι, λοιπόν, δικαιολογείται και το Brexit, και η σπουδή του Μπόρις Τζόνσον να συμμετάσχει στην AUKUS με στόχο να ηγεμονεύει η Βρετανία στον Ειρηνικό και στον Ινδικό ωκεανό, έστω και στη σκιά της Ουάσιγκτον. Γιατί η τριμερής αυτή αγγλοσαξονική στρατηγική συμμαχία, με πρόσχημα τον κίνδυνο από τον «κινέζικο δράκο», δεν αποτελεί μόνο ένα εμπορικό συμβόλαιο για την κατασκευή 8 πυρηνοκίνητων υποβρυχίων, αλλά περιλαμβάνει και όλο το πλέγμα της κυβερνοασφάλειας, τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης και τον τομέα των εξελιγμένων πυρηνικών συστημάτων. Οι Βρετανοί απλώς ακολούθησαν την πεπατημένη τους, που την είχε συνοψίσει κάποτε (1995) ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Μάλκομ Ρίφκιντ: «Οποιαδήποτε ευρωπαϊκή δράση στον τομέα της άμυνας πρέπει να αφορά διακρατικές συνεργασίες, όχι νέες υπερεθνικές δομές».

Η «θορυβώδης» αντίδραση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, και του συνόλου της γαλλικής διπλωματίας, ήταν φυσικό να πυροδοτήσει μία σειρά δημοσιευμάτων στα οποία μπορεί κανείς να ανιχνεύσει προσπάθειες ανάγνωσης αυτής νέας τριμερούς συμμαχίας Ηνωμένων Πολιτειών, Βρετανίας και Αυστραλίας, την οποία μάλιστα πληροφορήθηκε ο πλανήτης από τον ίδιο τον Τζο Μπάιντεν με «έκτακτο ανακοινωθέν». Το Λονδίνο κατηγορήθηκε για καιροσκοπισμό, αλλά στη βρετανική πρωτεύουσα δεν ίδρωσε το αυτί κανενός. Η αντίδραση του Μπάιντεν στις διαμαρτυρίες της γαλλικής διπλωματίας ήταν κατευναστική, όπως σ’ ένα παιδί που κάποιος άλλος πιτσιρικάς του παίρνει το γλειφιτζούρι από τα χέρια.

Οι Αγγλοσάξωνες υπενθύμισαν στον Μακρόν ότι η Γαλλία, μετά την οριστική συντριβή του Ναπολέοντα στο Βατερλό, εξακολουθεί να παίζει το ρόλο του βαστάζου των συμφερόντων τους ανά τον κόσμο και υπέδειξαν στο Παρίσι να περιοριστεί στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, λοιπόν, μας προέκυψε η αμυντική συμφωνία Γαλλίας – Ελλάδας με τα 24 Rafale και τις 3+1 φρεγάτες Belh@rra. Διότι όπως δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος, η συνεργασία Ελλάδας – Γαλλίας εντάσσεται στο πλαίσιο της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και ότι συνεισφέρει στην ευρωπαϊκή ανεξαρτησία. Τώρα, πώς νοείται «ευρωπαϊκή ανεξαρτησία» στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, όπου ηγεμονεύουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βρετανία, αυτό μόνον ο Εμμανουέλ Μακρόν μπορεί να μας το εξηγήσει.

Μεγάλο κομμάτι της παραφιλολογίας -που συνεχίζεται- για τη δήθεν υπονόμευση του ΝΑΤΟ από τις προσπάθειες για την αμυντική ανεξαρτησία της ΕΕ είναι βρετανικής προέλευσης. Η βρετανική αντιπάθεια σε θέματα ευρωπαϊκής συνεργασίας είναι μόνιμη και δεδομένη και πριν την αποχώρηση από την ΕΕ, πόσο μάλλον για τα θέματα της κοινής αμυντικής πολιτικής, του «Ευρωστρατού» κλπ. Όλη αυτή η απέχθεια είχε φθάσει στην κορύφωσή της επί Μάργκαρετ Θάτσερ, και δεν έπαυσε έκτοτε ποτέ με αποτέλεσμα την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ.

Καμία συνθήκη του Μάαστριχτ (1992), του Άμστερνταμ (1997) ή της Νίκαιας (2002) δεν κατοχύρωσε τη σύσταση μίας κοινής αμυντικής ανεξαρτησίας των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρά την πρόβλεψη του Μάαστριχτ για μία πολιτική ασφάλειας. Οι χώρες του «προτεσταντισμού» (Ολλανδία, Γερμανία, Δανία κλπ) ως μέλη του άτυπου δόγματος της «κλειστής λίμνης του Ατλαντικού», με τις ΗΠΑ και τον Καναδά στην απέναντι «όχθη», αδυνατούν να δουν εαυτούς εκτός της αμερικανικής πυρηνικής ομπρέλας προστασίας στην Ευρώπη. Το ίδιο συμβαίνει, ίσως με περισσότερη ένταση, και με τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης που έχουν στα ανατολικά τους την πανίσχυρη πυρηνική Ρωσία, η οποία αναγεννήθηκε από τις στάχτες της μετά τα διαλυτικά φαινόμενα από την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Επομένως, αυτή τη στιγμή θιασώτες της αμυντικής ανεξαρτησίας της Ευρώπης παραμένουν, όπως θέλουν να δείχνουν τουλάχιστον, η Γαλλία και η Ελλάδα. Ο πραγματικός λόγος είναι ότι η Γαλλία θέλει να ισχυροποιήσει τη θέση της στην ανατολική Μεσόγειο και να δείξει ότι είναι μία πυρηνική δύναμη που μπορεί να παίξει περιφερειακό ρόλο στα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα μετά τον εξοβελισμό της από την AUKUS. Από την πλευρά της, η Ελλάδα ισχυροποιεί τις δυνατότητες αποτροπής σε αέρα και θάλασσα και καλώς πράττει. Στην πράξη η Αθήνα αναγκάζεται να ακολουθήσει το δόγμα Ρίφκιντ περί διακρατικών  συνεργασιών στον τομέα της άμυνας. Έτσι μας προέκυψαν η Γαλλία, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ, η Αίγυπτος. Τα περί «αμυντικής ανεξαρτησίας της Ευρώπης» είναι τα φούμαρα σε ένα φαγητό που δεν τρώγεται με τίποτα γιατί έχει ξινίσει στο πιάτο εδώ και 30 χρόνια.

Για παράδειγμα, διαβάστε τα παρακάτω:

«Η αυτόνομη αμυντική ύπαρξη της κοινοτικής Ευρώπης είναι από την άλλη πλευρά αναγκαία για να μην εξαρτάται από τις βίαιες μεταστροφές και την ασυνέπεια της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής αλλά και για να παίξει ένα ισοδύναμο ρόλο με αυτόν των πραγματικά μεγάλων δυνάμεων, δηλαδή των ΗΠΑ, της Ρωσίας, της Κίνας και της Ιαπωνίας».

Αυτό το απόσπασμα από άρθρο θα μπορούσε να είναι επιχείρημα υπέρ της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας μετά τις τελευταίες εξελίξεις, μόνο που έχει γραφεί πριν από 26 χρόνια (Γιώργος Δαράτος, Καθημερινή, 12 Φεβρουαρίου 1995).

«Για την Ελλάδα και με βάση τα σημερινά δεδομένα (σ.σ.: 1995), κάθε σκέψη για κοινή ευρωπαϊκή άμυνα είναι ευπρόσδεκτη για πολλούς λόγους και διότι θα άφηνε εκτός αυτής την Τουρκία, που θα έπαιζε το ρόλο της μέσα από μία αποδυναμωμένη ΔΕΕ και ένα υπερειδικευμένο ΝΑΤΟ, μακριά από το στενό κοινοτικό κέντρο λήψης πολιτικών αποφάσεων για τις εξωτερικές σχέσεις της Κοινότητας, την ασφάλεια και την άμυνά της. Όμως η ΔΕΕ είναι χρήσιμη, διότι όλες οι ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να είναι μέλη της χωρίς να είναι μέλη της Κοινότητας και χωρίς να υπάρχει λόγος να γίνουν, αφού μέσω αυτής και του ΝΑΤΟ, θα εξασφαλίζεται η προστασία όσων ανησυχούν κυρίως από τη Ρωσία με τις απρόβλεπτες αντιδράσεις και βλέψεις». (Δαράτος, 1995).

Η «χρήσιμη», όμως, Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση (ΔΕΕ, στρατιωτική συμμαχία ευρωπαϊκών χωρών) διαλύθηκε επισήμως στις 30 Ιουνίου 2011. Προηγουμένως, η ρήτρα αμοιβαίας άμυνας της ΔΕΕ είχε αντικατασταθεί από μία ρήτρα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Όλα αυτά οδήγησαν με μία ανύπαρκτη ευρωπαϊκή αμυντική ανεξαρτησία, που ψάχνουν να βρουν τώρα ο Μακρόν με τον Μητσοτάκη στο πλαίσιο του …ΝΑΤΟ! 

Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΕΣΩΣΕ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΟΡΙΑ ΤΟ 1821

 Συνεχίζονται οι ομιλίες μας για την υπέρτατη προσφορά του Εμμανουήλ Παπά στον Αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας.

Μετά από πρόσκληση του προεδρείου του Ομίλου Αντισφαίρισης Θεσσαλονίκης, στις 2 Ιουνίου 2021 μιλήσαμε για την Επανάσταση στη Μακεδονία και τις τρομερές συνέπειές της στους Έλληνες Μακεδόνες, από τον Μάρτιο του 1821 έως και τον Απρίλιο του 1822, στην Κασσάνδρα, τον Πολύγυρο, τα Βασιλικά, τη Γαλάτιστα, την Ιερισσό, στα χωριά της βόρειας Χαλκιδικής, τα χωριά της Κατερίνης, τη Νάουσα και τους γύρω απ' αυτήν οικισμούς.

Δείτε την ομιλία στον παρακάτω σύνδεσμο:

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟΝ ΟΜΙΛΟ ΑΝΤΙΣΦΑΙΡΙΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 

ΤΙΜΩΝΤΑΣ ΕΝΑΝ ΕΘΝΙΚΟ ΗΡΩΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΟ ΕΥΕΡΓΕΤΗ ΤΟΥ 1821

 Με εξαιρετική επιτυχία πραγματοποιήθηκε Τηλε-ημερίδα της Ομοσπονδίας Σερραϊκών Συλλόγων Θεσσαλονίκης σε μία σειρά εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από τον Αγώνα της Εθνικής Παλιγγενεσίας.

ΕΔΩ Η ΕΚΔΗΛΩΣΗ

ΥΨΗΛΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Με τίτλο "Οι Έλληνες ουδέποτε έπαυσαν ν' αποτελώσι κυρίως έθνος" κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις «Ερωδιός», ο 2^ος τόμος της σειράς istorikimnimi – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΝΗΜΗ του συγγραφέα Βασίλη Κάρτσιου με 20 ιστορικά δοκίμια περιόδου 1821-2021.

Η έκδοση του 2ου τόμου της σειράς istorikimnimi (Η Αθέατη Πλευρά της Ιστορίας) με 20 ιστορικά άρθρα-δοκίμια για τον Ελληνισμό συμπίπτει χρονικά με τα 200 χρόνια από την εθνικοαπελευθερωτική  Επανάσταση του 1821. Τον Ιανουάριο του 2019 είχε προηγηθεί η έκδοση του 1ου τόμου με 20 ιστορικά άρθρα-δοκίμια για τη Μακεδονία. Τα 20 αυτά δοκίμια, σε γενικές γραμμές, παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά και με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελούν εν δυνάμει ένα σύνολο χρονικών χωρίς πάντως κάποια εμφανή εσωτερική συνοχή ή αλληλουχία.

Κι όμως. Μέσα από τα κείμενα αυτά αποκαλύπτονται, εκτός από κρίσιμα ζητήματα της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, και η αδιάλειπτη συνέχεια του Ελληνισμού τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της οθωμανικής τυραννίας. Σ’ εκείνους τους σκοτεινούς αιώνες, ο Ελληνισμός είχε πάντοτε υψηλό επίπεδο εθνικής αυτογνωσίας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ

1. Η ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΔΙΑ ΤΟΥ ΒΗΡΟΥ.

Ο αρχαιοελληνικός προσδιορισμός των τοπωνυμίων.

2. Η ΔΟΒΙΣΤΑ ΣΤΟ ΤΙΜΑΡΙΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ.

Η σταδιακή διαμόρφωση της γενέτειρας του Ήρωα και εθνικού ευεργέτη του 1821 Φιλικού Εμμανουήλ Παπά από τα μέσα του 15ου αιώνα.

3. 1821: ΜΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ.

Ο Αγώνας της Εθνικής Παλιγγενεσίας χωρίς ιδεοληπτικό ρετούς.

4. 200 ΧΡΟΝΙΑ ΣΤΟ ΠΛΕΥΡΟ ΜΑΣ (ΤΟ ΜΑΧΑΙΡΙ).

Υπό διεθνή έλεγχο από τα γεννοφάσκια μας. Το 1832 ο οίκος Ρότσιλντ μας δάνεισε 60 εκατ. δρχ. Το 1843 χρωστούσαμε 66 εκατ. ενώ είχαμε καταβάλει 40 εκατ. σε μεσιτείες και τοκοχρεολύσια, 15 εκατ. σε αποζημιώσεις και 20 εκατ. για έξοδα της Βαυαρικής Αντιβασιλείας και του μισθοφορικού στρατού της.

5. «ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΕΠΑΥΣΑΝ Ν’ ΑΠΟΤΕΛΩΣΙ ΚΥΡΙΩΣ ΕΘΝΟΣ».

Ιωάννης Καποδίστριας και Ιακωβάκης Ρίζος Νερουλός δίνουν (και δείχνουν) το στίγμα των εορτασμών για τα 200 χρόνια από το 1821: «Ιστορική Νομοτέλεια η Μοναδική Ελληνική Επανάσταση».

6. Ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΑΠΑΝΤΑ ΣΤΗΝ «ΕΛΛΑΔΑ 2021».

Η Ελληνική Επανάσταση δεν μοιάζει με Καμιά.

7. Η «ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΜΝΗΜΗΣ» ΓΙΑ ΤΟΝ ΓΕΩΡΓΙΟ ΘΕΟΤΟΚΗ.

Με αφορμή την παρουσία του Θ/Κ «Αβέρωφ» στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.

8. ΟΤΑΝ Η «ΔΕΞΙΑ» ΦΤΥΝΕΙ ΤΗ ΓΕΝΝΑ ΤΗΣ.

Το Γουδί, οι προδότες και ο …Φαήλος.

9. Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ.

Με αφορμή την 105η επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης. Τα διπλωματικά παρασκήνια της διάσκεψης του Λονδίνου.

10. Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΣΗΜΑΙΑΣ… ΚΑΙ Ο ΑΓΩΝΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΑΦΑΣΙΑΣ.

Μετά από 100 χρόνια δεν έχουν ταυτιστεί ακόμη οι 70 ηρωικοί Εύζωνοι του 1/38 Συντάγματος στη Μάχη της 12ης Ιουνίου 1917 με τους Μαροκινούς Σπαχήδες στη Λάρισα.

11. ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΛΟΓΙΚΗ.

Με ποιον τρόπο η ομολογία αποτυχίας και ενοχής μετατρέπεται σε εφαλτήριο δόξης λαμπρό!

12. ΟΙ ΕΜΠΡΗΣΤΕΣ ΤΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ.

Το «σύστημα» εξακολουθεί τη διάδοση του «πορσελάνινου» αφηγήματος για το Μικρασιατικό Ολοκαύτωμα.

13. Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΟΥ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ ΚΑΙ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΗΣ «ΤΑΜΠΕΛΙΤΣΑΣ».

Δύο ομιλίες σε μία περιοχή που δεινοπάθησε, επί μισό αιώνα, εξ αιτίας του «μακεδονικού» οράματος της Βουλγαρίας.

14. Ο ΔΟΓΗΣ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ ΣΤΗΝ ΤΗΝΟ.

Η αναμενόμενη επίθεση του «Τάγματος των Ιπποτών».

15. ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ.

Μεγάλη Εβδομάδα 1941: Η Ανάσταση που δεν γιορτάστηκε ποτέ.

16. 1921-2004: ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΝ.

Με αφορμή την έναρξη του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ (1η Απριλίου 1955) και το διάγγελμα του Τάσσου (7 Απριλίου 2004). Η χειραγώγηση των εθνών με την επιβολή της ισχύος των κρατικών ομολόγων και των πυρηνικών όπλων.

17. ΤΑ «ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΑ ΜΝΗΜΑΤΑ» ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ.

1η Απριλίου 1955: Ο Απελευθερωτικός Αγώνας της ΕΟΚΑ 1955-1959. 108 νεκροί Ηρωομάρτυρες. 50 θύματα του Αγώνα. 80 φονευθέντες από τους Τούρκους. 1.000 αγωνιστές καταδικάστηκαν, οι 39 σε θάνατο. 3.300 πολιτικοί κρατούμενοι. 23.000 Κύπριοι υπήρξαν μέλη των αντιστασιακών οργανώσεων της ΕΟΚΑ, της ΠΕΚΑ και της ΑΝΕ.

18. ΦΑΚΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ.

Οι σύγχρονοι 300 του Λεωνίδα και ο εσμός των μωρών.

19. ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΛΙΓΙΑΝΝΗ ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ.

Η τέχνη του λαϊκισμού και της δημαγωγίας.

20. ΥΠΝΟΒΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟ 2015 ΜΕ ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΤΖΩΝ ΛΩ.

Η επανεκλογή στη Βουλή δεν πρέπει να λειτουργεί για κάποιους ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ, ως εξαγνισμός σε λανθασμένες επιλογές ή συνειδητά ψεύδη.