Η εργαστηριακή νεκρανάσταση του πανδημικού
ιού που σκότωσε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων.
Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ
booksonthesites.blogspot.com
 |
| Από την πρώτη ανασκαφική προσπάθεια του 1951 στην Αλάσκα για τη συλλογή δειγμάτων από πνευμονικό ιστό των θυμάτων της φονικής γρίπης του 1918. |
«Ο ιός του
1918 ήταν ξεχωριστός - ένα μοναδικά θανατηφόρο προϊόν της φύσης, της εξέλιξης
και της ανάμειξης ανθρώπων και ζώων. Θα χρησιμεύσει ως στοιχείο της ικανότητας
της φύσης να παράγει μελλοντικές πανδημίες διαφορετικού ενδιαφέροντος και
προέλευσης για τη δημόσια υγεία».
Το
φθινόπωρο του 1918 περίπου 80 ενήλικες ζούσαν στον μικρό οικισμό Μπρέβιγκ
Μίσιον της Αλάσκα. Οι περισσότεροι ήταν αυτόχθονες Ινουίτ (Εσκιμώοι). Μεταξύ
15-20 Νοεμβρίου του 1918, η πανδημία σκότωσε τους 72 από τους 80 κατοίκους.
Κάποιοι είπαν ότι τον θανατηφόρο ιό μετέφεραν εκεί έμποροι από μία διπλανή κωμόπολη,
που πήγαιναν στο χωριό εμπορεύματα με έλκηθρα σκύλων. Άλλοι πάλι, ότι υπεύθυνος
ήταν ο τοπικός ταχυδρόμος που έφερνε την αλληλογραφία στους άτυχους κατοίκους.
Τι σημασία είχε πια;
Η
πανδημία γρίπης του 1918 έχει χαρακτηριστεί η πιο σοβαρή και δολοφονική
πανδημία στην πρόσφατη ιστορία της ανθρωπότητας. Προκλήθηκε από έναν ιό Η1Ν1 με
γονίδια προέλευσης από τα πτηνά, αλλά αποδείχθηκε πολύ διαφορετικός από τους
σύγχρονους ιούς. Μέχρι και σήμερα δεν έχει τεκμηριωθεί ο τόπος προέλευσης του
κρούσματος μηδέν. Εξαπλώθηκε αστραπιαία και μόλυνε, σύμφωνα με τις τότε
εκτιμήσεις, το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο αριθμός των θυμάτων
απροσδιόριστος. Πάντως, πολύ περισσότερα από 20 εκατομμύρια.
Εκείνος
ο διαβολοϊός δεν είχε ιδιαίτερες προτιμήσεις, μόλυνε τους πάντες, αλλά έκανε
θραύση κυρίως στις …στρατεύσιμες ηλικίες! Μοναδικό χαρακτηριστικό του υπήρξε η
υψηλή θνησιμότητα στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 20-40 χρόνων. Μεταξύ άλλων
εξολόθρευσε και εκατοντάδες άνδρες του Δ΄ Σώματος Στρατού που παραδόθηκαν στους
Γερμανούς, το 1916, και μεταφέρθηκαν σε γερμανικά στρατόπεδα στο Γκέρλιτς.
Έχουν δημοσιευθεί και τα ονόματά τους.
Στο Μπρέβιγκ Μίσιον έθαψαν τους κατοίκους σ’ έναν βαθύ ομαδικό τάφο,
και έβαλαν πάνω ένα μικρό σταυρό για να θυμίζει τον τόπο που αφανίστηκε μία
ολόκληρη κοινότητα. Το έδαφος πάγωσε τον χειμώνα και έτσι παρέμεινε επιφανειακά
σε όλη τη διάρκεια του έτους. Αν και ο Η1Ν1 του 1918 αποκωδικοποιήθηκε και
επαναδομήθηκε εργαστηριακά, με βάση πολλές μελέτες ομάδων επιστημόνων μετά το
1997, τα χαρακτηριστικά που τον έκαναν τόσο μεταδοτικό και θανατηφόρο δεν έχουν
γίνει, ακόμη και σήμερα, πλήρως κατανοητά.
Κάποιοι άρχισαν να ψελλίζουν ότι επρόκειτο για «βιολογικό» όπλο. Το ερώτημα
που προέκυπτε ήταν: Μπορούσαν οι επιστήμονες της εποχής να «δημιουργήσουν» in vitro έναν τόσο
μολυσματικό ιό; Αν είχε δημιουργηθεί in vivo τότε
γιατί δεν συνέβη αυτό στις κολασμένες συνθήκες του δυτικού Μετώπου, στις μάχες
του 1915-1916 με τα εκατομμύρια των νεκρών να σαπίζουν στις λάσπες των
ορυγμάτων, πολλές φορές δίπλα σε κομματιασμένα μουλάρια και κάθε είδους νεκρά
ζώα από τον ορυμαγδό των βλημάτων; Μπροστά στο «σφαγείο» του δυτικού Μετώπου, η
αγορά της Ουχάν στην Κίνα θα φάνταζε έπαυλη στο κέντρο του παραδείσου.
Οι υγειονομικές υπηρεσίες των χωρών πιάστηκαν κυριολεκτικά στον ύπνο.
Λόγω του πολέμου είχαν συνηθίσει σε άλλου είδους περιστατικά. Αυτή η κατάσταση
ήταν πρωτόγνωρη. Χιλιάδες στρατιώτες και πολίτες πέθαιναν από πνευμονία και
δευτερογενείς λοιμώξεις χωρίς να υπάρχουν αντιβιοτικά ή εμβόλια. Δεν υπήρχαν,
δικαιολογημένα. Ήταν στα 1918 και χωρίς παρόμοιο πανδημικό προηγούμενο. Έτσι,
οι γιατροί περιορίστηκαν σε μη φαρμακευτικές μεθόδους, όπως η καραντίνα, η
απομόνωση, η χρήση απολυμαντικών της εποχής, η απαγόρευση δημόσιων συναθροίσεων
κλπ. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν έστελναν άδειες εξόδου με κωδικοποιημένα SMS, και δεν είχε καθημερινό briefing.
Η ΠΡΩΤΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ
To 1951, ο Γιόχαν Χάλτιν, ένας 25χρονος Σουηδός
μικροβιολόγος και υποψήφιος διδάκτωρ στο πανεπιστήμιο της Αϊόβα, οργάνωσε μία
αποστολή στο Μπρέβιγκ Μίσιον με την ελπίδα να βρει τον ιό του 1918 (εννοείται
από δείγματα ιστού των σορών), να δώσει νέα δεδομένα και απαντήσεις στην επιστημονική κοινότητα. Ο Χάλτιν
πίστευε, και πολύ σωστά, ότι οι πολικές συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή
θα είχαν διατηρήσει τις σορούς των θυμάτων σε αρκετά καλή κατάσταση ώστε να
συλλέξει δείγματα ιστού από διάφορα σημεία, και κυρίως από τους πνεύμονες.
Έτσι, λοιπόν, μετά από προφορική άδεια από τους
γηραιότερους του χωριού άρχισε την εκσκαφή, η οποία κράτησε ημέρες καθώς έπρεπε
να ανάβει εστίες φωτιάς για να ξεπαγώνει το έδαφος. Ο Χάλτιν κατάφερε και πήρε
ιστό πνευμόνων από 4 τουλάχιστον πτώματα, αλλά δεν κατάφερε να κρατήσει
παγωμένα τα δείγματα μέχρι να φθάσει στο εργαστήριο στο πανεπιστήμιο της Αϊόβα.
Πετούσε από την Αλάσκα μ’ ένα ελικοφόρο DC3 που έκανε πολλές στάσεις για ανεφοδιασμό.
Ο Χάλτιν δεν κατάφερε να απομονώσει τον ιό, προφανώς
γιατί οι ιστοί είχαν καταστραφεί τελείως. Και ευτυχώς δηλαδή. Δεν χρειάζεται να
αναφέρουμε με ποιον τρόπο επιχείρησε να πετύχει τη «νεκρανάσταση» του ιού. Σημασία
έχει ότι μετά την αποτυχημένη αυτή προσπάθεια, το θέμα του ιού του 1918, της «ισπανικής»
γρίπης, πέρασε στο περιθώριο, και, εκτός από το επιδημιολογικό του ενδιαφέρον
για τους ειδικούς επιστήμονες, σπανίως απασχόλησε τη βιβλιογραφία ως ιστορικό
γεγονός, κυρίως σε χώρες όπως η Ελλάδα.
Το 1997, το επιστημονικό ενδιαφέρον για τον ιό του 1918
αναθερμάνθηκε. Ο μοριακός παθολόγος Τζέφρι Ταουμπενμπέργκερ, ο οποίος εργαζόταν
στο Ινστιτούτο Παθολογίας του αμερικανικού στρατού στην Ουάσιγκτον, δημοσίευσε
ένα σημαντικό άρθρο σε έγκυρο επιστημονικό περιοδικό με τίτλο: “Initial
Genetic Characterization of the 1918 “Spanish” Influenza Virus.” Στο
άρθρο, ο Taubenberger και η ομάδα του περιέγραψαν την αρχική τους εργασία για
την αλληλουχία ενός τμήματος του γονιδιώματος του ιού του 1918. Αυτό που ίσως
θα καταλαβαίναμε όλοι από την εργασία αυτή είναι ότι το γονιδίωμα ενός ιού της
γρίπης αποτελείται από μονοκλωνικό RNA. Η
ερευνητική ομάδα του Ταουμπενμπέργκερ εξήγαγε με επιτυχία RNA του ιού της «ισπανικής» γρίπης από πνευμονικό ιστό
ενός στρατιώτη που διατηρήθηκε για επιστημονική μελλοντική χρήση από την ημέρα
που πέθανε τον Σεπτέμβριο του 1918!
Διαβάζοντας το άρθρο ο Χάλτιν, ήταν ήδη 72 ετών,
σκέφθηκε ότι ήρθε η ώρα να τελειώσει τη δουλειά που ξεκίνησε το 1951. Σε
συνεννόηση με τον Ταουμπενμπέργκερ επέστρεψε στο Μπρέβιγκ Μίσιον και κατάφερε
να πάρει ένα πολύ καλά διατηρημένο δείγμα πνευμόνων από πτώμα γυναίκας και να
το στείλει με ασφαλή τρόπο στην ερευνητική ομάδα. Σε δέκα ημέρες δέχθηκε ένα τηλεφώνημα.
Η δουλειά είχε γίνει. Θετικό γενετικό υλικό από τον ιό του 1918 είχε πράγματι
ληφθεί από τον πνευμονικό ιστό της γυναίκας από το Μπρέβιγκ Μίσιον. Με μελέτη του
1999 προσδιορίστηκε η αλληλουχία του πλήρους μήκους γονιδίου ΗΑ (hemagglutinin
“HA” gene).
Η «ΝΕΚΡΑΝΑΣΤΑΣΗ» ΤΟΥ ΙΟΥ
Μετά και τη δημοσίευση αρκετών μελετών αποφασίστηκε
από το CDC (Centers
for Disease Control
and Prevention)
η «ανακατασκευή» του πιο θανατηφόρου επιδημικού ιού γρίπης του 20ου
αιώνα. Μία τέτοια απόφαση προϋπόθετε τη λήψη των αυστηρότερων μέτρων ασφάλειας,
με βάση διεθνή πρότυπα για εξειδικευμένα εργαστήρια (Biosecurity Level 3, BSL-3). Αυτό σήμαινε ασφαλείς καμπίνες εργασίας,
απομονωμένα δωμάτια, γάντια και μάσκες υψηλής πιστότητας, συστήματα
φιλτραρίσματος του αέρα του εργαστηρίου κλπ.
Η διοίκηση του CDC προσδιόρισε ότι
μόνον ένα πρόσωπο θα μπορούσε να λάβει την απαραίτητη εξουσιοδότηση, την
πρόσβαση στο εργαστήριο, και την τεράστια ευθύνη να «ανακατασκευάσει» τον ιό
του 1918. Αυτό το πρόσωπο ήταν ο μικροβιολόγος δρ. Τέρενς Τουμπέι, ο οποίος το
καλοκαίρι του 2005 ξεκίνησε να …νεκραναστήσει το «τέρας»!
«Για να
μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης στους συναδέλφους του αλλά και στο κοινό,
απαιτήθηκε από τον Τουμπέι να εργαστεί μόνος, και ώρες μετά την αποχώρηση όλων
των συναδέλφων του από τα εργαστήρια και την άφιξή τους στα σπίτια τους. Η πρόσβαση
στο εργαστήριο BSL-3E και στους αποθηκευτικούς καταψύκτες των
ιών θα γινόταν μόνο μ’ ένα βιομετρικό του αποτύπωμα και με σκανάρισμα της ίριδας
των ματιών του. Ζητήθηκε από τον δρ. Τουμπέι να παίρνει προληπτικά την ημερήσια
δόση του αντιικού σκευάσματος oseltamivir, ως μία
επιπλέον προφύλαξη για να μην μολυνθεί. Σε περίπτωση που συνέβαινε αυτό
ενημερώθηκε ότι θα έμπαινε σε καραντίνα χωρίς καμία επαφή με τον έξω κόσμο.
Κατανόησε και δέχθηκε αυτήν την ευθύνη και τις συνέπειές της».
Σε μερικές εβδομάδες ο Τουμπέι επανέφερε στη ζωή τον
ιό της γρίπης του 1918. Ενημέρωσε τους συναδέλφους του με τη φράση του Νηλ Άρμστρονγκ
όταν πάτησε το πόδι του στη σελήνη. «Αυτό
είναι ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα γιγάντιο άλμα για την ανθρωπότητα».
Πολύ σύντομα διαπιστώθηκε γιατί ο φονικός αυτός ιός είχε σκοτώσει δεκάδες
εκατομμύρια ανθρώπους και γιατί ήταν 100 φορές πιο φονικός συγκριτικά με άλλους
ιούς. Σε πειράματα που έγιναν στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι «ο πλήρως ανακατασκευασμένος ιός του 1918
ήταν εντυπωσιακός όσον αφορά την ικανότητά του να αντιγράφει γρήγορα, δηλαδή να
δημιουργεί αντίγραφα του εαυτού του και να εξαπλώνει τη μόλυνση στους πνεύμονες ποντικών. Για
παράδειγμα, τέσσερις ημέρες μετά τη μόλυνση, η ποσότητα του ιού του 1918 που
βρέθηκε στον πνευμονικό ιστό μολυσμένων ποντικών ήταν 39.000 φορές υψηλότερη
από αυτήν που παρήγαγε ένας από τους συγκριτικούς ανασυνδυασμένους ιούς
γρίπης».
Και εδώ μπαίνει ένα ερώτημα: Γιατί θα έπρεπε να
επαναφέρουν στη ζωή ένα τέτοιο «δολοφόνο» για να διαπιστώσουν αυτό που ήταν
γνωστό από το 1918; Ότι δηλαδή ο ιός ήταν εξαιρετικά μολυσματικός και
προκαλούσε ταχεία και σοβαρή πνευμονική βλάβη. «Το 1918, τα θύματα του πανδημικού ιού παρουσίασαν πνεύμονες γεμάτους
με υγρά, καθώς και σοβαρή πνευμονία και φλεγμονή των πνευμονικών ιστών. Μέσα σε
τέσσερις ημέρες μετά τη μόλυνση, τα ποντίκια που είχαν μολυνθεί με τον ιό του
1918 παρουσίασαν παρόμοιες πνευμονικές επιπλοκές, υποδηλώνοντας ότι αυτή ήταν
μια μοναδική πτυχή της σοβαρότητας του ιού του 1918».
Όταν, λοιπόν, ο Τουμπέι και μία ομάδα
επιστημόνων έκαναν την παρουσίαση του επιτεύγματος, τον Οκτώβριο του 2005, ήταν
φυσικό να δεχθούν εκτός από τα εθιμοτυπικά συγχαρητήρια και μία δριμεία
κριτική. Μάλιστα, σε άρθρο στο The New York Times Magazine έγινε λόγος για Jurassic Park
σε
μικροβιακή κλίμακα!
«Τον
Οκτώβριο, μια ομάδα επιστημόνων, μεταξύ αυτών ο Tumpey, ανακοίνωσε ότι είχαν
αναδημιουργήσει τον εξαφανισμένο οργανισμό από τον γενετικό του κώδικα -
ουσιαστικά το σενάριο που διαδραματίστηκε στην ταινία "Jurassic
Park", αν και σε μικροβιακή κλίμακα. Στην ταινία, η επαναφορά των δεινοσαύρων
στη ζωή χάριν της αυταρέσκειας των επιστημόνων οδηγεί σε χάος και θάνατο. Ο
Tumpey και οι συνάδελφοί του λένε ότι ελπίζουν πως το αναστημένο μικρόβιο τους
θα βοηθήσει στην πρόληψη και όχι στην πρόκληση μιας καταστροφής. Θέλουν να
μάθουν τι έκανε τη γρίπη του 1918, η οποία ξεκίνησε ως ιός που προέρχεται από
άγρια πτηνά, να μεταλλαχθεί σε μια μορφή που θα μπορούσε να περάσει εύκολα
από τον ένα άνθρωπο στον άλλο. Το ερώτημα αυτό ταλάνιζε το μυαλό των
εμπειρογνωμόνων της γρίπης από το 1997 - από την πρώτη θανατηφόρα περίπτωση στο
Χονγκ Κονγκ της γρίπης των πτηνών που έκτοτε σκότωσε περισσότερα άτομα στην
Ασία. Μέχρι στιγμής, όλα τα θύματά του πιθανότατα μολύνθηκαν από το χειρισμό
πουλερικών και όχι από άλλους ανθρώπους. Πόσο κοντά είναι να διασχίσετε την
ίδια θανατηφόρα γραμμή που έκανε ο ιός του 1918; Τι μπορεί να μάθει κανείς από
τον ιό που προκάλεσε τη μεγάλη πανδημία που πιθανόν να μας βοηθήσει να αποτρέψουμε
μία άλλη;
Οι
κίνδυνοι που ενέχονται στην προσπάθεια απάντησης τέτοιων ερωτήσεων είναι
δύσκολο να υπολογιστούν, επειδή το πείραμα δεν έχει προηγούμενο. Στην ουσία, ο
Tumpey και οι συνάδελφοί του έφεραν έναν serial Killer πίσω από τον τάφο, ώστε να μπορεί να καταθέσει
εναντίον ενός άλλου (μελλοντικού). Πόσο επικίνδυνος
είναι ο ιός του 1918 για τον σημερινό πληθυσμό; Ο γενετικός κώδικάς του
βρίσκεται πλέον σε δημόσιες βάσεις δεδομένων, όπου άλλοι ερευνητές μπορούν να
τον κατεβάσουν για να πραγματοποιήσουν πειράματα. Επιστήμονες από το
Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν και το Εθνικό Εργαστήριο Μικροβιολογίας στον Καναδά
έχουν ήδη συνεργαστεί για την ανακατασκευή του ιού από τη διαθέσιμη στο κοινό
αλληλουχία. Πόσο εύκολο θα ήταν για έναν βιοτρομοκράτη να εκμεταλλευτεί τις
ίδιες πληροφορίες για κακοποιούς σκοπούς; "Δώστε μου 100.000 $ και δύο
μήνες και μπορώ να τον αναδημιουργήσω εδώ στο εργαστήριό μου", λέει ο Earl
Brown, ερευνητής γρίπης που ειδικεύεται στην εξέλιξη της μολυσματικότητας στο
Πανεπιστήμιο της Οττάβα. "Δεν θα μπορούσες να το πεις αυτό από το
πραγματικό πράγμα που ήταν πριν από εκατό χρόνια. Θα σκοτώσει με τον ίδιο ρυθμό
όπως το 1918; Πιθανώς. Αλλά πραγματικά δεν θέλετε να το μάθετε αυτό. Δεν θέλετε
να δώσετε σ’ αυτό το πράγμα μία δεύτερη ευκαιρία "».
ΜΙΑ ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ ΑΠΕΙΛΗ
Έτσι, λοιπόν, μέσα στην πρωτόγνωρη
κατάσταση που βιώνουμε στις μέρες μας δισεκατομμύρια άνθρωποι με τον κορονοϊό, οι Αμερικανοί κατηγορούν την
Κίνα ότι στο εργαστήριο της Ουχάν γίνονταν πειράματα με ιούς και ότι «η χαλαρότητα
στην τήρηση των κανονισμών ασφαλείας οδήγησε στο να μολυνθεί κάποιος και ο ιός
να εμφανιστεί στην αγορά τροφίμων και να αρχίσει να διασπείρεται». Η κατηγορία
δεν ήταν άμεση, υπό την έννοια ότι ο ιός δεν δημιουργήθηκε για να
χρησιμοποιηθεί ως βιολογικό όπλο, αλλά απλά ότι «ξέφυγε» από το εργαστήριο.
Στις αιτιάσεις του αμερικανού προέδρου
Ντόναλντ Τραμπ, το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας απάντησε, μάλλον σε ήπιους
τόνους, ότι οι αξιωματούχοι του Π.Ο.Υ. έχουν επισημάνει πως δεν υπάρχουν
στοιχεία ότι ο νέος κορονοϊός δημιουργήθηκε σε εργαστήριο. Αυτό από μόνο του
δεν σημαίνει τίποτα, ούτε δίνει απάντηση στο ερώτημα: Αν ο κορονοϊός προέκυψε
στη φύση, με ποιόν τρόπο έγινε αυτό; Αν και δεν πρόκειται να δοθεί απάντηση,
όπως και με την περίπτωση του 1918, στην Κίνα έχουν κάθε λόγο να ασχολούνται με
τους ιούς.
«Από
το 1918, ο κόσμος έχει βιώσει τρεις επιπλέον πανδημίες, το 1957, το 1968, και
πιο πρόσφατα το 2009. Αυτές οι
επακόλουθες πανδημίες ήταν λιγότερο σοβαρές και προκάλεσαν σημαντικά χαμηλότερα
ποσοστά θνησιμότητας από την πανδημία του 1918. Η πανδημία H2N2 του 1957 και η
πανδημία H3N2 του 1968 η καθεμία είχε ως αποτέλεσμα περίπου 1 εκατομμύριο
θανάτους σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ η πανδημία H1N1 του 2009 είχε ως αποτέλεσμα
λιγότερους από 0,3 εκατομμύρια θανάτους κατά το πρώτο έτος. Αυτό ίσως εγείρει το ερώτημα εάν μία
πανδημία, της τάξης μεγέθους του 1918, θα μπορούσε να συμβεί στη σύγχρονη
εποχή. Πολλοί ειδικοί το πιστεύουν. Ένας ιός ειδικότερα έχει συγκεντρώσει
διεθνή προσοχή και ανησυχία: ο ιός της γρίπης των πτηνών Α (H7N9) από την Κίνα.
Ο ιός H7N9 έχει μέχρι στιγμής προκαλέσει 1.568.000 κρούσματα στην Κίνα με
ποσοστό θνησιμότητας περίπου 39% από το 2013. Ωστόσο, δεν έχει αποκτήσει την
ικανότητα να εξαπλώνεται γρήγορα και αποτελεσματικά μεταξύ ανθρώπων. Εάν
συνέβαινε, οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια πανδημία με
σοβαρότητα παρόμοια με την πανδημία του 1918. Μέχρι στιγμής, έχει δείξει
περιορισμένη ικανότητα εξάπλωσης μεταξύ των ανθρώπων. Οι περισσότερες
ανθρώπινες λοιμώξεις που σχετίζονται με αυτόν τον ιό οφείλονται στην έκθεση σε
πουλιά».
«ΚΑΜΠΑΝΑΚΙ» ΑΠΟ ΠΑΝΤΟΥ
Αυτό που εκπλήσσει με τον κορονοϊό είναι
ότι πιάστηκαν απροετοίμαστες οι αναπτυγμένες χώρες της Δύσης, στις οποίες
υποτίθεται ότι υπάρχουν τα διαπιστευμένα εργαστήρια με τον Παγκόσμιο Οργανισμό
Υγείας για την παρακολούθηση τέτοιων πανδημιών. Επιπροσθέτως, το γεγονός ότι οι
περισσότεροι θάνατοι έχουν σημειωθεί στις αναπτυγμένες χώρες του ευρωπαϊκού
νότου (Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία), οι οποίες αποτελούν ένα κρίσιμο τμήμα της
ευρωπαϊκής οικονομίας και της δημοσιονομικής πειθαρχίας της Ε.Ε., αποτελεί από
μόνο του αιτία προβληματισμού. Αυτό δεν θα έπρεπε να είχε συμβεί διότι οι
προειδοποιήσεις ήταν πολλές και από πολλές πλευρές.
Τον Δεκέμβριο του 2015 δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine
μία αποκαλυπτική μελέτη ομάδας επιστημόνων, από χώρες όπως οι Η.Π.Α. Κίνα κλπ,
με τίτλο “A SARS-like cluster of circulating bat coronaviruses shows potential for human emergence”, δηλαδή «Ένα τύπου SARS σύμπλεγμα
κυκλοφορούντων κορονοϊών νυχτερίδας δείχνει εν δυνάμει εμφάνιση στους
ανθρώπους».
Η λέξη emergence που χρησιμοποιείται υποδηλώνει τη
διαδικασία του να συμβεί αυτό ή να γίνει σοβαρό και διακεκριμένο. Το κείμενο
είναι πολυσέλιδο, άκρως επιστημονικό, και εξηγεί με ποιο τρόπο οι επιστήμονες
κατόρθωσαν να δημιουργήσουν έναν χιμαιρικό ιό, ο οποίος ήταν σε θέση να μολύνει
τα πνευμονικά κύτταρα του ανθρώπου. Επειδή έχουν δημοσιευθεί προσφάτως κάποιες
«καθησυχαστικές» ερμηνείες αυτής της δημοσίευσης, και έχει επίσης συνδεθεί με
«θεωρίες συνωμοσίας», παραθέτουμε την εισαγωγή των επιστημόνων απευθείας από
την αρχική δημοσίευση.
«Η εμφάνιση σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου
coronavirus (SARS-CoV) και αναπνευστικού συνδρόμου Μέσης Ανατολής (MERS) -CoV
υπογραμμίζει την απειλή των διασταυρούμενων ειδών συμβάντων μετάδοσης που οδηγούν
σε εστίες (εξάρσεις) στους ανθρώπους. Εδώ εμείς εξετάζουμε το ενδεχόμενο ασθένειας
από έναν ιό τύπου SARS, τον SHC014-CoV, ο οποίος κυκλοφορεί επί του παρόντος σε κινέζικο
πληθυσμών νυχτερίδων του είδους πετάλου αλόγου. (σ.σ.: Έχουν χαρακτηριστικές
μύτες σε σχήμα πετάλου (horseshoe) και η επιστημονική τους ονομασία είναι η ρινολόφος του Blasius (Rhinolophus blasii).
Με τη χρήση του συστήματος αντίστροφης γενετικής
SARS-CoV, δημιουργήσαμε και χαρακτηρίσαμε έναν χιμαιρικό ιό, που εκφράζει
την ακίδα του κορονοϊού νυχτερίδας SHC014, σε ένα ποντίκι με τροποποιημένο
SARS-CoV στη ραχοκοκαλιά. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η ομάδα ιών 2b
κωδικοποιώντας την ακίδα SHC014 σε ραχοκοκαλιά μπορεί να χρησιμοποιήσει
αποτελεσματικά πολλαπλά ορθόλογα του υποδοχέα SARS του ανθρώπινου ενζύμου
μετατροπής της αγγειοτενσίνης II (ACE2), να αντιγράψει αποτελεσματικά στα
πρωτογενή ανθρώπινα κύτταρα αεραγωγών και να επιτύχει in vitro (στο εργαστήριο) τίτλους ισοδύναμους
με επιδημικά στελέχη του SARS-CoV. (σ.σ.: Ορθόλογα γονίδια είναι τα αντίστοιχα
γονίδια σε διαφορετικά είδη (π.χ. α-σφαιρίνη σε άνθρωπο, χιμπαντζή κλπ.)
Επιπροσθέτως, in
vivo (στη φύση) πειράματα δείχνουν αντιγραφή του χιμαιρικού ιού
στον πνεύμονα ποντικού με αξιοσημείωτη παθογένεση. Αξιολόγηση των διαθέσιμων
τρόπων με βάση το SARS - ανοσοθεραπευτικά και προφυλακτικά - αποκάλυψαν χαμηλή
αποτελεσματικότητα. Και τα δύο μονοκλωνικά αντισώματα και οι προσεγγίσεις
εμβολίων απέτυχαν να εξουδετερώσουν και να προστατέψουν από μόλυνση με CoVs
χρησιμοποιώντας τη νέα ακίδα πρωτεΐνης.
Στη βάση αυτών των
ευρημάτων, συνθετικά αναπαράγαμε ένα μολυσματικό πλήρους μήκους ανασυνδυασμένο
ιό SHC014 και αποδεικνύεται ισχυρή ιική αντιγραφή τόσο in vitro όσο και in vivo. Η εργασία μας
υποδεικνύει έναν πιθανό κίνδυνο επανεμφάνισης του SARS-CoV από ιούς που αυτήν
τη στιγμή κυκλοφορούν σε πληθυσμούς νυχτερίδων. Η εμφάνιση του
SARS-CoV προαναγγέλλει μια νέα εποχή στα διασταυρούμενα είδη μετάδοσης σοβαρών
αναπνευστικών ασθενειών με παγκοσμιοποίηση που οδηγεί σε ταχεία εξάπλωση σε όλο
τον κόσμο και με τεράστιο οικονομικό αντίκτυπο.
Διάφορα στελέχη - συμπεριλαμβανομένων των στελεχών
γρίπης τύπου Α H5N1, H1N1 και H7N9 και
MERS-CoV - έχουν προκύψει από ζωικούς πληθυσμούς, προκαλώντας σημαντικές
ασθένειες, θνησιμότητα και οικονομική ανέχεια για τις πληγείσες περιοχές. Αν
και τα μέτρα για τη δημόσια υγεία ήταν σε θέση να σταματήσουν το ξέσπασμα του
SARS-CoV, πρόσφατες μεταγονιδιωματικές μελέτες έχουν ταυτοποιήσει αλληλουχίες
στενά σχετιζόμενων ιών SARS, που κυκλοφορούν σε πληθυσμούς κινέζικων νυχτερίδων
τύπου πετάλου αλόγου, που μπορεί να αποτελούν μελλοντική απειλή».
Για όλα τα παραπάνω,
και για άλλα πολλά, η istorikimnimi θεωρεί εξ ίσου επικίνδυνους τόσο αυτούς που υιοθετούν άκριτα «θεωρίες και
ερμηνείες», όσο κι αυτούς τους αφελείς που απορρίπτουν με την ίδια ευκολία – και
με τον ναρκισσισμό του υπερέξυπνου – κάθε πιθανή εναλλακτική ερμηνεία των
ιστορικών γεγονότων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Douglas Jordan με τη συνδρομή του Dr. Terrence Tumpey και της Barbara Jester, The
Deadliest Flu: The Complete Story of the Discovery and Reconstruction of
the 1918 Pandemic Virus. Μακροσκελέστατο επιστημονικό άρθρο στην επίσημη ιστοσελίδα του CDC (Centers for Disease Control and Prevention), https://www.cdc.gov/. Το
CDC στην Ατλάντα των Η.Π.Α. είναι ένα από τα έξι
παγκοσμίως συνεργαζόμενα κέντρα έρευνας και αναφοράς για τη γρίπη του Π.Ο.Υ.
(τα υπόλοιπα βρίσκονται στην Αυστραλία, την Κίνα, την Ιαπωνία και το Ηνωμένο
Βασίλειο).
-
Jamie Shreeve, Why Revive a Deadly Flu Virus?, The New
York Times Magazine, Jan. 29, 2006.
-
Vineet D. Menachery, Boyd L. Yount Jr, Kari Debbink
etc., A SARS-like cluster of circulating bat coronaviruses
shows potential for human emergence, Letters, Nature Medicine, volume 21, Number 12, December 2015.
