15 Νοεμβρίου 1922, ώρα 11:27΄
Του ΒΑΣΙΛΗ Σ. ΚΑΡΤΣΙΟΥ
booksonthesites.blogspot.com
 |
| Όταν ο Βενιζέλος, παρά τις προειδοποιήσεις των "συμμάχων", ξεκινούσε την προδιαγεγραμμένη μικρασιατική τραγωδία, ο Γούναρης ήταν στην εξορία μαζί με όλους τους αρχηγούς της μετέπειτα Ηνωμένης Αντιπολίτευσης. Το καλοκαίρι του 1920, που ο ελληνικός στρατός βρισκόταν στην Προύσα και στο Ουσάκ και ο Βενιζέλος πανηγύριζε για την ανύπαρκτη συνθήκη των Σεβρών, ο Γούναρης ήταν στην εξορία. Κι όμως εκτέλεσαν τον Γούναρη για την προδιαγεγραμμένη κατάρρευση της στρατιάς της Μικράς Ασίας. Τι σύμπτωση. Ο Αλκιβιάδης είχε καταφύγει στη Σπάρτη, και ο Βενιζέλος στο Λονδίνο. |
Στις 15 Νοεμβρίου 1922, στις 11:27΄
εκτελέστηκαν στις ερημιές της τότε περιοχής Γουδί του δήμου Αθηναίων, σημερινός δήμος Χολαργού-Παπάγου, όλοι οι
πολιτικοί αρχηγοί της Ηνωμένης Αντιπολίτευσης των εκλογών του 1920, ως
υπεύθυνοι της προδιαγεγραμμένης από το 1919 μικρασιατικής καταστροφής. Η
στρατιωτική χούντα των Πλαστήρα, Οθωναίου, Γονατά, Πάγκαλου και Σία μεθόδευσε ταχύρρυθμες
διαδικασίες. Στις 7:15΄ το πρωί ο σκληρός βενιζελικός και πρόεδρος του έκτακτου
στρατοδικείου στρατηγός Αλέξανδρος Οθωναίος διάβασε την ετυμηγορία: «… παμψηφεί τους μεν Γεώργιον Χατζηανέστην,
Δημήτριον Γούναρην, Νικόλαον Στράτον, Πέτρον Πρωτοπαπαδάκην, Γεώργιον
Μπαλτατζήν και Νικόλαον Θεοτόκην εις την ποινήν του Θανάτου. Τους δε Μιχαήλ
Γούδαν και Ξενοφώντα Στρατηγόν εις την ποινήν των ισοβίων δεσμών…». Στα
μετέπειτα χρόνια τον Οθωναίο –που πρόλαβε να γίνει και Εαμίτης- θα τον προσέξει ιδιαιτέρως ο Βενιζέλος, έχοντάς
τον «καβάντζα» για πάν ενδεχόμενο μελλοντικού κινήματος!
Το 1937, στη μνήμη των Έξι δολοφονηθέντων ολοκληρώθηκε στον τόπο της εκτέλεσης ο μικρός ναός βυζαντινού ρυθμού των Έξι ή ναός της Αναστάσεως. Στα μετέπειτα χρόνια κανένας δεν τόλμησε να βάλει στο ναό μία μαρμάρινη επιγραφή για το λόγο ανέγερσής του. Αργότερα ανεγέρθηκε ο ναός Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, σε ...μοντέρνο ρυθμό, στον οποίο πλέον ανήκει και ο χώρος της εκτέλεσης και του άλσους που δημιουργήθηκε. Για δεκαετίες, ο χώρος της εκτέλεσης ήταν παρατημένος στην τύχη του. Μάλιστα, από τα αγριόχορτα δεν φαινόταν οι επιτύμβιες πλάκες και οι σταυροί που είχαν τοποθετηθεί στα σημεία της εκτέλεσης.
Οι καραβανάδες του βενιζελισμού πίστευαν ότι δολοφονώντας τους Έξι θα "συνέτιζαν" και τους ψηφοφόρους της αντιβενιζελικής παράταξης. Εν μέρει εκείνη τη δεκαετία το κατόρθωσαν με την τρομοκρατία που ασκούσαν υπό τον κοινοβουλευτικό μανδύα.
«Την
αποφασισθείσαν εκτέλεσιν των μελλουσών θανατικών αποφάσεων εθεώρησα και
επίστευσα ως εθνικώς ασύμφορον και αντικειμένην προς το αρχικόν πρόγραμμα της
Επαναστάσεως υποσχεθείσης την συμφιλίωσιν του λαού. Υπεστήριξα ότι δεν είναι
ορθόν το επιχείρημα, καθ’ ό η αφαίρεσις της ζωής των θεωρηθέντων ως ενόχων της
Μικρασιατικής καταστροφής Πολιτικών Αρχηγών του αντιβενιζελικού κόσμου θα επέφερε
την γαλήνην του τόπου. Υπεστήριξα ότι δεν ήτο ορθόν το και σήμερον έτι
επαναλαμβανόμενον υπό τινων επιχείρημα ότι ο λαός ομονοεί και υποκύπτει άμα ως
θανατωθώσιν οι μη ομόφρονες αρχηγοί αυτού».
Αυτά ανέφερε ο υπουργός Αντώνιος
Χρηστομάνος στη λογοδοσία του που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Εθνική Ώρα»,
στις 9 και 11 Δεκεμβρίου 1923. Ο Χρηστομάνος είχε αναλάβει καθήκοντα υπουργού
«Επί των Ταχυδρομείων, Τηλεγράφων και Τηλεφώνων» στις 6 Οκτωβρίου 1922, στη
βραχύβια κυβέρνηση του Σωτηρίου Κροκιδά (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος 1922). Αλλά δεν
ήταν μόνον ο Χρηστομάνος που διαφωνούσε με την εκτέλεση των Έξι πολιτικών αρχηγών.
Και ο ίδιος ο Κροκιδάς παραιτήθηκε μη θέλοντας να συνεχίσει την πρωθυπουργία
του μέσα σ’ εκείνο το δυσώδες πολιτικό κλίμα συγκεκαλυμμένης δικτατορίας
Πλαστήρα, Πάγκαλου και Σία. Στα τέλη Οκτωβρίου 1922 είχε διαφανεί ότι θα
αναλάμβανε την πρωθυπουργία ο πολύπειρος Αλέξανδρος Ζαΐμης, αλλά αυτός αρνήθηκε
να αναλάβει την ηγεσία της χώρας γνωρίζοντας τις μεθοδεύσεις της «επαναστατικής
επιτροπής» για την εκτέλεση όλων των πολιτικών αντιπάλων του βενιζελισμού. Ο
Ζαΐμης δεν ήθελε επ’ ουδενί να χρεωθεί τη δολοφονία των Έξι.
Αλλά αν η Δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα,
πόσο μάλλον η Δικτατορία! Ο Πλαστήρας κατήργησε το 5μελές επαναστατικό
συμβούλιο, αναλαμβάνοντας αυτός μόνος την ηγεσία της «Επαναστατικής Επιτροπής».
Πρωθυπουργός ανέλαβε ο έτερος των πραξικοπηματιών Στυλιανός Γονατάς. Στις 16
Δεκεμβρίου 1923 έγιναν «εκλογές» με μόνον υποψήφιους από τη βενιζελική
παράταξη! Μα που να βρεθούν άλλοι υποψήφιοι; Τους είχαν δολοφονήσει όλους!
Η δημοκρατία στα πάνω της! Είχε
προηγηθεί, στις 23 Οκτωβρίου 1923, το προβοκατόρικο αντεπαναστατικό κίνημα των
στρατηγών Γαργαλίδη και Λεοναρδόπουλου, το οποίο κατεστάλη άμεσα από τον
Πλαστήρα στην Αθήνα, και από τον Κονδύλη στη Θεσσαλονίκη. Ο Πλαστήρας άρπαξε
την ευκαιρία από τα μαλλιά και ζήτησε από τον Γεώργιο τον Β΄ να αποχωρήσει με
πρόσχημα τη συμμετοχή δύο υπασπιστών του στο «κίνημα». Στις 20 Δεκεμβρίου 1923
ορκίστηκε αντιβασιλέας ο Παύλος Κουντουριώτης.
Στις 14 Μαΐου 1925, η εφημερίδα ΣΚΡΙΠΤ
κυκλοφόρησε με μία πρωτοσέλιδη ανταπόκριση από την Κωνσταντινούπολη, με τίτλο
«Ας ακούσουν οι πρόσφυγες πως ετορπιλλίζετο το Μέτωπον», για την προκήρυξη που
είχε συντάξει και υπογράψει ο συνταγματάρχης Γεώργιος Κονδύλης, με ημερομηνία
16 Απριλίου 1922 «εκ του ασφαλούς και ηδονικωτάτου ορμητηρίου του». Με την προκήρυξη
ο Κονδύλης καλούσε τους στρατιώτες της «Αμύνης» να επαναστατήσουν κατά των «Κωνσταντινικών
αξιωματικών». Η προκήρυξη είχε σταλεί κατά χιλιάδες αντίτυπα στη Σμύρνη για να
προωθηθεί στο μέτωπο και όπως ήταν φυσικό έπεσε στα χέρια των Τούρκων,
μεταφράστηκε και στάλθηκε στον Κεμάλ. Η μεταφρασμένη προκήρυξη είχε και αριθμό
πρωτοκόλλου και υπογραφές: Ευλιά Ζαντές Ρεσήτ, και λοχαγός Ιμπραήμ Ρετσέπ.
Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της αθλιότητας,
θα παραθέσουμε την προκήρυξη της 16ης Απριλίου 1922 στην τρέχουσα
γλώσσα:
«Ω,
ήρωες στρατιώτες της Αμύνης. Εχύσατε το αίμα σας για τη Σμύρνη δια να
ελευθερώσετε τους αλύτρωτους αδελφούς σας από την ατιμία και σφαγή των Τούρκων.
Τώρα ο Κωνσταντίνος και η Κυβέρνησή του θέλουν να την παραδώσουν στον Κεμάλ και
εντός ολίγου πρόκειται να την εκκενώσουν (σ.σ.:!!).
Ο
Βασιλεύς όταν ήλθε στη Σμύρνη και τέθηκε επικεφαλής σας, σας υποσχέθηκε ότι
εντός 15 ημερών θα συντρίψει τον Κεμαλικό στρατό και θα καταλάβει την Άγκυρα. Ο
Βασιλεύς σας εξαπάτησε. Το έκανε σκοπίμως (σ.σ.:!!) και διέταξε να γίνει η
εκστρατεία από την Αλμυράν Έρημον κατά του Κεμάλ δια να νικηθείτε και να σας
συλλάβει αιχμαλώτους ο Κεμάλ (σ.σ.: το άκρον άωτον της αθλιότητας του Κονδύλη).
Ο Βασιλεύς εγνώριζε πολύ καλά ότι από την Αλμυρά Έρημο ήταν αδύνατον να πάτε
στην Άγκυρα, και τώρα, οπότε σας νίκησε ο στρατός του Κεμάλ, ο Βασιλεύς σας
άφησε και επέστρεψε στην Αθήνα. Σας σκότωσε αδίκως.
…
Όχι, γενναίοι μου Αμυνίτες, δεν νικηθήκατε. Σας πρόδωσε ο Βασιλεύς και
νικηθήκατε. Σας εξορκίζω, πριν παραδώσουν οι προδότες τη Σμύρνη στον Κεμάλ να
επαναστατήσετε κατά των Κωνσταντινικών αξιωματικών. Να τους εκδιώξετε από το
Μέτωπο. Εγώ δε ο συνταγματάρχης σας Κονδύλης από την Κωνσταντινούπολη θα
προφθάσω αμέσως με τον Βυζαντινό Στρατό (σ.σ.: παράνοια) και με όλους τους
στρατηγούς και αξιωματικούς της Αμύνης, θα μας βοηθήσουν και οι Σύμμαχοί μας με
το στόλο και θα διώξουμε τον Κεμάλ πέρα από την Άγκυρα, και θα κρατήσουμε τη
Σμύρνη. Αλλά όσο υπάρχει στην Ελλάδα ο Κωνσταντίνος οι Σύμμαχοι δεν θα σας
βοηθήσουν. Πάλι εσείς ήρωες στρατιώτες της Σμύρνης θα διώξετε τον Βασιλέα και
τα όργανά του. Υπογραφή, Κονδύλης Συνταγματάρχης».
Όταν δημοσιεύθηκε η προκήρυξη στο
ΣΚΡΙΠΤ, ο Κονδύλης είχε γίνει στρατηγός, προφανώς μπαρουτοκαπνισμένος από τους
τεκέδες της Πόλης όπου ηγείτο των φυγόστρατων βενιζελικών αξιωματικών, αλλά
ήταν και υπουργός Εσωτερικών της κυβέρνησης του Ανδρέα Μιχαλακόπουλου
(Οκτώβριος 1924-Ιούνιος 1925). Ο Μιχαλακόπουλος είχε σχηματίσει κυβέρνηση αφού
εξασφάλισε τη συνεργασία του Κονδύλη. Διότι τότε μία κυβέρνηση θα έπρεπε να
έχει και τον στρατηγό της!
Εκείνες τις ημέρες, της δημοσίευσης της
προκήρυξης Κονδύλη, οι εφημερίδες έγραφαν για επικείμενο κίνημα αξιωματικών για
να ρίξουν την κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου και να εγκαθιδρύσουν «στρατοκρατική
βενιζελική κυβέρνηση». Η πρόφαση, προφανώς, θα ήταν το απεργιακό κύμα του
Μαρτίου του 1925 και τα έκτροπα που είχαν ακολουθήσει από τη χρήση της
αστυνομικής βίας. Επίσης, οι πληροφορίες ανέφεραν ότι οι κινηματίες θα είχαν ως
στόχο τη ματαίωση σύναψης της Ελληνοσερβικής συνθήκης. Ο Κονδύλης διέψευσε τα
πάντα:
«Πάντα
τα τελευταίως αναγραφόμενα εις τας εφημερίδας περί στρατιωτικών κινημάτων είναι
αποκυήματα της φαντασίας των συντακτών των. Οι αξιωματικοί δεν αναμιγνύονται
πλέον εις την πολιτικήν και ουδείς έτερος λόγος υπάρχει δια να προβούν εις την
κήρυξιν κινήματος…».
Μάλιστα, ο διοικητής του Α΄ Σώματος
Στρατού αντιστράτηγος Παπαθανασίου δήλωσε: «Αι
πληροφορίαι αύται είνε ανακριβείς. Οι αξιωματικοί δεν αναμιγνύονται εις την
πολιτικήν διότι έχουν αφοσιωθή εις την οργάνωσιν του στρατού. Ουδείς
αξιωματικός σκέπτεται να υποκαταστήση την Κυβέρνησιν ήτις μόνη είνε εις θέσιν
να γνωρίζη την διπλωματικήν θέσιν της Ελλάδος…».
Ρώτησαν, λοιπόν, και τον άλλον στρατηγό
του Βενιζελισμού, τον Θεόδωρο Πάγκαλο, αν αληθεύουν οι πληροφορίες περί
επικειμένου κινήματος. Ο Πάγκαλος διέψευσε και αυτός τις πληροφορίες, αλλά
άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο να γίνει κάτι στο μέλλον αν παραστεί ανάγκη! Δεν
πέρασαν 45 ημέρες από τη διάψευσή του και ο Πάγκαλος έγινε δικτάτορας με το
«Κίνημα» της 25ης Ιουνίου 1925. Έτσι, λοιπόν, οι στρατιωτικοί, που
κατά τον αντιστράτηγο Παπαθανασίου δεν αναμιγνύονταν στην πολιτική, αναμίχθηκαν
και πάλι, πάντα μέσα στο ιστορικό πλαίσιο της φιλελεύθερης παράταξης. Οι λοχίες
του κινήματος στο Γουδί του 1909 συνέχιζαν να κάνουν αυτό που γνώριζαν καλύτερα:
Πραξικοπήματα!
Άλλωστε,
η συνταγή ήταν γνωστή. Έλεγχος των Σωμάτων Στρατού, του Στόλου και των
τηλεπικοινωνιών. Ο Πάγκαλος είχε θέσει υπό τη διοίκησή του τους στρατώνες στο
Ρουφ, ενώ κατέλαβε και το μέγαρο των Ταχυδρομείων, Τηλεγραφείων και της
Τηλεφωνίας, γνωστό ως μέγαρο (Τ.Τ.Τ.). Στην προσχηματική διαδικασία, που
ακολούθησε την πραξικοπηματική κατάργηση της μέχρι τότε κυβέρνησης, ο
Μιχαλακόπουλος, ο Καφαντάρης και Παπαναστασίου αρνήθηκαν να σχηματίσουν
κυβέρνηση και κατέθεσαν την εντολή, την οποία πήρε δια των όπλων ο Πάγκαλος.
Ο Πάγκαλος στη Βουλή πήρε και ψήφο
εμπιστοσύνης! Σε σύνολο 208, υπέρ ψήφισαν 185, κατά 14, και υπήρξαν και 9
αποχές. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1925 ο δικτάτορας ανήγγειλε την οριστική διάλυση
της Βουλής και υποσχέθηκε τη διενέργεια εκλογών για τις αρχές του 1926. Αλλά
στις αρχές Ιανουαρίου 1926, αντί για εκλογές, με «Διάγγελμα προς τον Ελληνικόν Λαόν, τον Στρατόν και τον Στόλον»
συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του -τις οποίες τις είχε ήδη- και
ανέβαλε επ’ αόριστο τις εκλογές σε Βουλή και Γερουσία. Τον Απρίλιο του 1926, ο
Πάγκαλος εκλέχθηκε και πρόεδρος Δημοκρατίας! Στις 18 Απριλίου 1926 ορκίστηκε
στη μητρόπολη Αθηνών. Ήταν η «δικαίωση» του πραιτωριανού του Βενιζελισμού, ενός
εκ των κυρίων υπευθύνων για τη προδιαγεγραμμένη, προμελετημένη πολιτική
δολοφονία των Έξι πολιτικών αρχηγών από το έκτακτο χουντικό στρατοδικείο των
Πλαστήρα, Πάγκαλου, Οθωναίου κλπ.
Άλλωστε, έτσι είχε ξεκινήσει η «στρατιωτική καμαρίλα», όπως τη χαρακτήρισε ο Μπάζιλ Τόμσον, του Βενιζελισμού με το πραξικόπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922 των Πλαστήρα, Γονατά και Σία. Στην επαναστατική επιτροπή συμμετείχε και ο ναύαρχος Αλέξανδρος Χατζηκυριάκος, ο οποίος 2,5 χρόνια μετά πήρε μέρος και στο πραξικόπημα Πάγκαλου καταλαμβάνοντας το θωρηκτό Αβέρωφ και ανακηρύσσοντας εαυτόν αρχηγό του στόλου! Αυτός ήταν μάλιστα που έστειλε στον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας Παύλο Κουντουριώτη το ακόλουθο τηλεγράφημα: «Στόλος ταύτην την νύκταν εκήρυξεν έκπτωτον Κυβέρνησιν. Καθιστώμεν προσωπικώς υπευθύνους πρόεδρον, μέλη κυβερνήσεως δια χύσιν αδελφικού αίματος». Τετράγωνη λογική ο κύριος. Αυτοί έκαναν πραξικόπημα, αλλά οι άλλοι θα ήταν υπεύθυνοι για την αιματοχυσία!
(Αυτά και άλλα πολλά για την πιο άθλια πολιτικά
δεκαετία της σύγχρονης Νεοελληνικής Ιστορίας στο υπό έκδοση βιβλίο μου για την περίοδο
1920-2020).
